Sutrakrutanga Sutram Part 04

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 161

सूत्रकृताने
टीका -- तद्दर्शनाऽसारतां द्योतयन्नार्द्रकः पुनराह शाक्य भिक्षुम्- 'पुरिसेति' पुरुष इति 'विन्नति' विज्ञप्तिज्ञीनम् 'न एवमस्थि' नैवमस्ति - पिण्याक पिण्डे पुरुषो - sयमित्याकारिका बुद्धिर्न भवति पामराणामपि । 'तहा हि से पुरिसे अणारिए' तथाहि स पुरुषोsनार्यः, अतो यस्य पिण्याकपिण्डे पुरुषबुद्धिर्भवति पुरुषे वा पिण्याकबुद्धि. रुदेति एतादृशोऽनार्यः । 'पन्नागपिंडियाए' पिण्याकपिण्डयाम 'को संभवो' को नाम सम्भवः - तादृशपिण्डे पुरुष बुद्धिः कथमपि न सम्भवति ।, अतः 'एसा वाया विचुइया असच्चा' एपोक्ता वागपि असल्या कथिता तस्मात् पिण्याककाष्टादावपि प्रवत्तमानेन जीवोपमर्द मीरुणा सा शङ्के व नैव प्रवर्त्तनीयेति ॥ ३२ ॥ मूलम् - वायाभिजोगेण जमाव हेज्जो,
णी तारिस वाया उदाहरिज्जा ।
६३४
अट्टणमेयं वयणं गुणाणं,
गौ दिविखए बूय मुंरालंमेयं ॥३३॥
3
के पिण्ड में पुरुष की बुद्धि की संभावना ही कैसे की जा सकती है ? तुम्हारी कही हुई यह वाणी असत्य ही है ||३२||
C
टीकार्थ - शाक्यदर्शन की निस्सारता को प्रकट करते हुए आर्द्रक पुन: कहते हैं-खल के पिण्ड में 'यह पुरुष है ऐसी बुद्धि पामर पुरुषों को भी नहीं हो सकती' जिस पुरुष को खलपिण्ड में पुरुष की और पुरुष में खलपिण्ड की वृद्धि उत्पन्न होती है, वह पुरुष अनार्य है अर्थात् अज्ञानी है । आखिर खल के पिण्ड में पुरुष को बुद्धि कैसे संभवित हो सकती है ? अतएव तुम्हारा कहा हुआ वचन असत्य है । जो जीवहिंसा से भयभीत हो उसे खुल पिण्ड या काष्ठ आदि में प्रवृत्ति करते समय भी सावधान रहकर के ही प्रवृत्ति करना चाहिए ||३२||
સમજે તે તે અનાય છે; અરે ખેળના પડમાં પુરૂષપણાની બુદ્ધિની સંભાવના જ કેવી રીતે કરી શકાય ? તમેાએ કહેલ આ વાણી અસત્ય જ છે. ાકર
ટીકા--શાકય દનના નિસાર પણાને બતાવતાં આદ્રક મુનિ ફરીથી કહે છે કે ખેાળના પિ’ડમા આ પુરૂષ છે, એવી બુદ્ધિ પામર પુરૂષને પણ થઈ શકતી નથી, જે વ્યક્તિને ખેળના પડમાં પુરૂષની અને પુરૂષમાં ખેળના પિંડની બુદ્ધિ થાય છે, તે પુરૂષ અનાય જ છે. અર્થાત્ અજ્ઞાની છેકેમકે ખેાળનાપિંડમાં પુરૂષપણાની બુદ્ધિ જ કેવી રીતે સલવી શકે ? તેથી જ તમેાએ કહેલ વચન અસત્ય જે છે. જે જીવહિં'સાથી ભયભીત હાય તેને ખેળના વિડ અથવા કાષ્ઠ વિગેરેમાં પ્રવૃત્તિ ફરતી વખતે પણ સાવધાન રહીને જ પ્રવૃત્તિ કરવી જેએ. ૫૩॥