Book Title: Sutrakrutanga Sutram Part 04
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
७७०
सूत्रकृतास्त्र 'भवति श्रावकस्य मनिशा न निर्विपयेति भावः। 'तत्य तत्रं 'जे ते आरेणं यावरी
पाणा' ये ते आरात्-समीपे स्थापराः प्राणाः 'जेहिं समणीवासगस्स' येषु श्रम 'णोपासकस्य 'अढाए दंडे अणिक्खित्ते अगवाए मिक्खित्ते' अर्थाय दण्डोऽनिक्षितः न त्यक्तः अनर्थाय निक्षिप्तः-त्यक्तः 'ते तो आउ विप्पजहंति' ते ततः आयु मिनहति 'विप्पजहित्ता',विप्रहाय 'तत्य" तत्र 'परेणं' परेण 'जे तसथावरा पाणा' ये घसस्थावराः प्राणा: 'जेहि समणोधासगस्स आयाणसो आमरणंताएं' येपु श्रमणोपासकस्यादानश आमरणतान्ता य दण्डोनिक्षिप्तः, 'तेसु पच्चायति' तेषु प्रत्यायान्ति । 'तेहिं समणोयासगस्स सुपच्चक्खायं भवई' तेषु श्रमणोपासकस्य सुपत्याख्यानं भवति। "ते. पाणा वि जाव' 'ते प्राणा अपि यावत् 'अयं पि भेदे से णो णेयाउए भवई' अपमपि भेदः सनो नैयायिको भवति । तथा च श्रावकस्य समत्याख्यान न निर्विषयमिति।
। “तत्य जे ते परेणं तसथावरा पाणा' तत्र 'ये ते 'परेण संस्थावराः, प्राणा: 'जीवा:, 'जेहिं समणोवासगरस आयाणसो आमरणंताए' येषु श्रमणोपासकस्य
आदानश आमरणान्ताय दण्डो निक्षिप्तः, श्रावकद्वारा गृहीतदेशातिरिक्तदेशे दंड देना नहीं त्यागा है, किन्तु अनर्थदंड देनात्यागा है, वे जब अपनी आयु को त्याग कर दूर देश में जो बस स्थावर प्राणी हैं, श्रावक ने व्रत ग्रहण के समय में जीवनपर्यन्त जिनकी हिंसा का त्याग कर दिया है, उनमें उत्पन्न होते हैं तो श्रावक का प्रत्याख्यान सुप्रत्याख्यान होता है। वे प्राणी भी कहलाते हैं, उस भी कहलाते हैं। अतएव श्रावक के प्रत्याख्यान को निर्विषय कहनां न्याययुक्त नहीं है।
वहां दूर देश में अर्थात् श्रावक के द्वारा नियत किये हुए देश परिमाण से बाहर जो बम और स्थावर प्राणी हैं, व्रत ग्रहण से लेकर जीवनपपर्यन्त श्रावक ने जिनकी हिंसा त्याग दी है, वे प्राणी जय
દેવાને ત્યાગ કરેલ નથી પરંતુ અનર્થ દંડ દેવાનો ત્યાગ કરેલ છે. તેઓ - જ્યારે પિતાના આયુષ્યને ત્યાગકરીને પ્રદેશમાં જે ત્રસ અને સ્થાવર પ્રાણી
છે, અને શ્રાવકે ઘન ગ્રહણના સમયથી જીવન પર્યન્ત જેની હિંસાને ત્યાગ કરેલ છે, તેઓમાં ઉત્પન્ન થાય છે ' તે શ્રાવકનું સુપ્રત્યાખ્યાન હોય છે. તેઓ પ્રાપણ કહેવાય છે. ત્રસ પણ કહેવાય છે. તેથી જ શ્રાવકના પ્રત્યાખ્યાન ને નિર્વિષય કહેવું તે ન્યાયયુક્ત નથી
ત્યાં દૂર દેશમાં અર્થાત્ શ્રાવ દ્વારા નિયત કરવામાં આવેલ દેશપરિમાણથી બહાર જે ત્રસ અને સ્થાવરપ્રાણી છે વ્રતગ્રહણથી લઈને જીવન પર્યંત શ્રાવકે જેઓની હિંસાને ત્યાગ કરેલ છે. તે પ્રાણી જ્યારે પોતાના આયુષ્યને
