Sutrakrutanga Sutram Part 04

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 775

सूत्रताहरसे संवरो वाऽस्ति ‘एवं' ईदृशीम् 'सन्न' संज्ञाम् "णिवेसए' निवेशयेत्-धारयेत् । 'यपाश्रिन्य कर्माऽऽन्मनि आस्व पनि-प्रविशति स अ श्रवः-प्राणातिपातादिः । तादृशाश्रयस्य संवरणं-प्रतिवन्धनं संवर:-असवनिरोधलक्षणा, इमौ-आस्रवसंवरौ अवश्यमेव मन्तव्यो, न स्तः, इमौ इति न मन्तव्याविति मूत्रार्थः ।
केचिदे प्रतिपादयन्ति-किमयमात्रवः आत्मनो भिन्नोऽभिन्नो वा? यदि मिन्नस्तदा स नाऽऽस्त नः । नहि आत्यनोऽत्यन्तभिन्नेन तेनाऽऽस्रवेण आत्मनि 'कर्म प्रवेशयितुं शक्यते यथा घटादिना । तथा च-यथा घटादिरात्मनि कर्मप्रवेश. यितुं न शक्नोति तथाऽऽस्खयोऽपीति । नाप्यभिन्न इति पक्षः । तथात्वे तस्याऽऽत्मस्वरूपत्वेन मुक्तात्मन्यपि तत्सम्भवप्रसङ्गात्-उपयोभवत् । तस्माद-आस्रव इति परिभाषा मिथ्यैव । आस्रवाऽभावे च तन्निरोधात्मकसंवरोऽपि नैव स्वीकर्तव्य
कोई-कोई कहते हैं-आस्त्र व आत्मा से भिन्न है या अभिन्न है? यदि भिन्न है तो वह आस्रव हो ही नहीं सकता क्यों कि जो आत्मा से सर्वथा भिन्न है, वह घट आदि पदार्थों के ममान आत्मा में कर्म को प्रविष्ट नहीं करा सकता। अर्थात् जैसे घट आत्मा से सर्वथा भिम होने के कारण आत्मा में कर्म के प्रवेश का कारण नहीं हो सकता, उसी प्रकार आपका माना हुमा आतब भी कर्मप्रवेश का कारण नहीं हो सकेगा, क्यों कि वह आत्मा से भिन्न है। कदाचित आत्मा से अभिन्न मानो तो उसे आत्मा का ही स्वरूप मानना पडेगा। आत्मा का स्वरूप होने से मुक्तात्मा में भी उसकी सत्ता स्वीकार करनी पडेगी। जैसे उपयोग की सत्ता मानी जाती है । अतएव आस्रव की આસવ છે, અને સંવર પણ છે, એ પ્રમાણેની બુદ્ધિ રાખવી તેજ ગ્ય છે. કોઈ કોઈ કહે છે, આસવ આત્માથી જુદો છે? કે એક જ છે? જે જાદ હોય, તે તે આસ્રવ જ થઈ શકતો નથી, કેમકે જે આત્માથી સર્વથા ભિન્ન છે, તે ઘટ વિગેરે પદાર્થોની જેમ આત્મામાં કર્મને પ્રવેશ કરાવી ન શકત, અર્થાત જેમ ઘટ-ઘડે આત્માથી સર્વથા જુદે હોવાના કારણે આત્મામાં કર્મના પ્રવેશનું કારણ થઈ શકતું નથી, એ જ પ્રમાણે આપે માનેલ આસ્રવ પણ પ્રવેશનું કારણ થઈ શકશે નહીં કેમકે તે આત્માથી ભિન્ન છે. કદાચ આત્માથી અભિન્ન માને તે તેને આત્માનું જ સ્વરૂપ માનવું પડશે. આમાનું સ્વરૂપ હોવાથી મુક્તાત્મામાં પણ તેની સત્તાનો સ્વીકાર કરે પડશે. જેમ ઉપગની સત્તા માનવામાં આવે છે, તેથી જ આસવની