Sutrakrutanga Sutram Part 04

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 723

૪૬૨
सूत्रकृतात्रे
पाप' कर्म करोत्येव, 'से तं संनिदिने' स संज्ञेदृष्टान्तः प्रदर्शितो भगवतेति शेषः, यथाकामावादमवृत्त यद्यपि न तेन विवक्षितकाले केचन पुरुषा दृष्टा स्वाप्यसौ तत्मवृत्तिनिवृत्तेरभावात् तद्योग्यतया तद्यातक एव, मकृतेऽपीति'से किं तं अमनिट्ठिते' स कोऽसंविदृष्टान्तः ? 'जे इमे असन्निणो पाणा जहा ' ये इमेऽसंज्ञिनः प्राणा स्वधया - 'पुढवीकाइया जाव वणस्सइकाइया छडा वेगइया तसा पाणा' पृथिवीकायिका यावद्वनस्पतिकायिकाः- पृथिवीकायादारभ्य वनस्पतिकायपर्यन्ता जीवाः पष्ठा एकनये त्रसाः माणाः - पष्ठा पनाम का असंज्ञिनो ये जीवाः सन्ति 'जेर्सि णो तकाइ वा संनाह वा पन्ना वा मणाई वा वई वा सयं वा करणाए अन्नेदि वा कारावेत्तए वा करंतं वा समणुजाणित्तए' येषां
J
स्वप्न भी न देखने वाला अर्थात् संयम और विरति से सर्वथा रहित कहा है । वह पापकर्म करता ही है । यह संज्ञि दृष्टन कहा गया है।
आशय यह है कि जैसे कोई कोई पुरुष समग्र ग्राम के घात में प्रवृत्त हो और उस समय वह किसी विशिष्ट मनुष्य को न देखता हो, तो भी ग्राघातक होने से उस ग्राम के अन्तर्गत उस मनुष्य का भी घातक कहलाता है, इसी प्रकार जो पट्का के जीवों का घातक है वह चाहे किसी जीव को देखे या न देखे, उसका घातक ही कहलाएगा।
अब असंज्ञि दृष्टान्त क्या है ? ये जो असंज्ञी पाणी हैं, जैसे पृथ्वीकायिक यावत् वनस्पतिकायिक और कोई कोई कायिक, जिनको यह पत्र नहीं होना कि कर्त्तव्य क्या है और अकर्त्तव्य क्या है, जो संज्ञा से हीन हैं अर्थात् पूर्व प्राप्त पदार्थ की उत्तरकाल में पर्यालोचना અને સ્વસ પણ ન દેખવાવાળા અર્થાત્ સંયમ અને વિરતિ વિગેરેથી સથા રહિત કહ્યો છે. તે પાપકમ કરેજ છે. આ સગ્નિ દૃષ્ટાન્ત કહેલ છે.
f.
કહેવાના ભાવ એ છે કે—જેમ કેઇ પુરૂષ સપૂણું ગામના ઘાત કર વામાં પ્રવૃત્તિવાળા હાય, અને તે વખતે કાઇ વિશેષ માણુષને ન દેખે, તેા પણ ગ્રામઘાતક હૈ.વાથી તે ગામના અંતગત એ મનુષ્યના પણ ઘાતક કહેવાય છે. એજ પ્રમાણે જે ષટ્કાયના જીવાને ઘાત કરનારા છે, તે ચાહે કાઈ જીવને દેખે અથવા ન દેખે પણ તેને ઘાતક જ કહેવાય છે
હવે અસનાનું દૃષ્ટાન્ત બતાવવામાં આવે છે, જે આ અસદ્ગિ પ્રાણી છે,' જેમકે–પૃથ્વિકાયિક યાવર્તી વનસ્પતિકાયિક અને કૈઈ કોઈ ત્રસકાયિક, જેમને એવા આધ હાતા નથી કે કર્તવ્ય શું છે ? અને અકર્તવ્ય શું છે? જે સજ્ઞા વિનાના છે, અર્થાત્ પહેલા પ્રાપ્ત કરેલા પદાર્થની ઉત્તર કાળમા