________________
મરણસમાધિઃ એક અધ્યયન
અમૃતલાલ ભોજકે સંપાદિત કરી પઈર્ણયસુત્તાઈ ભાગ-૧ તથા ૨માં પ્રકાશિત કર્યા છે. જેમાં તેમણે નીચે પ્રમાણે પ્રકીર્ણકગ્રંથોનો સમાવેશ કર્યો છે -
૧) દેવેન્દ્રસ્તવ ૨) તંદુલવૈચારિક ૩) ચન્દ્રધ્યક ૪) ગણિવિદ્યા ૫) મરણસમાધિ ૬) આતુરપ્રત્યાખ્યાન ૭) મહાપ્રત્યાખ્યાન ૮) ઋષિભાષિતાનિ ૯) દ્વીપસાગરપ્રજ્ઞપ્તિ ૧૦) સંસ્તારક ૧૧) વીરસ્વ ૧૨) ચતુઃ શરણ ૧૩) આતુરપ્રત્યાખ્યાન-૨ ૧૪) ચતુદશરણ નં.૨ ૧૫) ભક્તપરિજ્ઞા ૧૬) આતુરપ્રત્યાખ્યાન નં.૩ ૧૭) ગચ્છાચાર ૧૮) સારાવલી ૧૯) જ્યોતિષકરંડક ૨૦) તિત્વોગાલિ
- આટલાં પ્રકીર્ણકો - પઈષ્ણયસુત્તાઈ ભાગ-૧ માં પ્રકાશિત થયા છે તથા પUણસુત્તાઈ ભાગ-રમાં શ્રી અમૃતલાલે “આરાધનાપતાકા', પર્યતારાધના, આરાધના પ્રકરણ-૨ જેવા આરાધના અંતર્ગત ૮ પ્રકીર્ણકોને પ્રકાશિત કર્યા છે, બીજા ચાર પ્રકીર્ણકો એવા છે કે જેમાં મિથ્યાદુષ્કૃતનું વિવિધ પ્રકારે આલોચના દ્વારા પ્રાયશ્ચિત્ત, સર્વજીવોની સાથે ક્ષમાપના અને એમ કરતાં છેવટે આત્માની વિશુદ્ધિ પ્રાપ્ત કરવા માટેની સામગ્રી છે.
હાલમાં આગમ અહિંસા સંસ્થાન, ઉદયપુર - દ્વારા ડૉ. સાગરમલ જૈન તથા ડૉ. સુરેશ સિસોદિયા પ્રકીર્ણકગ્રંથોને પ્રકાશિત કરી રહ્યા છે, છતાં હજુ ઘણા પ્રકીર્ણકો અપ્રકાશિત છે.
આપણે જોયું કે ભગવાન મહાવીર સમયમાં ૧૪,૦૦૦ પ્રકીર્ણકો હતા. ઘણા વર્ષો સુધી આ પ્રમાણે કદાચ રહ્યાં હશે; પછીથી કાળક્રમે શ્રુતનો હ્રાસ થયો તેમાં પ્રકીર્ણકગ્રંથોને પણ આપણે ગુમાવ્યા. આજે જે પ્રકીર્ણકોના નામ આપણને મળે છે એમાંના ઘણાની ખાસ કોઈ માહિતી મળતી નથી ફક્તતેમના નામોલ્લેખથી જ આપણે સંતોષ માનવો પડે છે. પુન્યવિજયજી મહારાજ દ્વારા પ્રકાશિત થયેલા ગ્રંથોનો તેના પરિચય આપણે મેળવીશું અને તે પછી ક્રમથી અપ્રકાશિત ગ્રંથોનો પરિચય કરવાનો પણ શક્ય પ્રયાસ કરીશું.
૧૭. પઈષ્ણયસુત્તાઈભા. ૧. મહાવીર જૈન વિદ્યાલય મુંબઈ- ૧૯૮૪
” ” ભા. ૨. મહાવીર જૈન વિદ્યાલય મુંબઈ – ૧૯૮૯.
