________________
મરણસમાધિઃ એક અધ્યયન
115
ગુરુની હિતકારી શિખામણને ઇચ્છ, ગુરુની ભક્તિ કરીને શિખામણને અંગીકાર કરે, માન સન્માન મળતાં ગર્વ ન કરે. અહંભાવ ન લાવે. તેનો જ આત્માવિનયસમાધિમાં આવે.
શ્રુત સમાધિ ચાર પ્રકારની છે. - ૧) સૂત્ર અથવા સિદ્ધાંતનો અભ્યાસ કરવાથી મને સમ્યકજ્ઞાન થશે એમ માની અભ્યાસ કરે.
૨) સૂત્રના અભ્યાસથી ચિત્તની એકાગ્રતા જળવાશે એમ ધારી સૂત્રનો અભ્યાસ કરે.
૩) સૂત્રના અભ્યાસ દ્વારા મારા આત્માને સધર્મમાં સ્થિર કરીશ એવું માને.
૪) હું મારા ધર્મમાં સ્થિર રહીશ તો બીજાને સ્થિર કરી શકીશ. આવા કારણોથી સાધુએ શ્રુતસમાધિમાં રક્ત થવું ઘટે. તપ સમાધિઃ
ભિન્ન ભિન્ન સદ્દગુણોના ભંડારરૂપ તપશ્ચર્યામાં હંમેશા રક્ત થાય, કોઈ પણ પ્રકારની આશા રાખ્યા સિવાય નિર્જરાથી જ કર્મને ક્ષીણ કરવાની ભાવના રાખે તો તપ દ્વારા જૂના પાપોને દૂર કરી શકે.
આચાર સમાધિ ૪ પ્રકારની છે. ૧) ઐહિક સ્વાર્થ માટે શ્રમણના સદાચારો આચરે નહીં. ૨) પરલોકના સ્વાર્થ માટે શ્રમણના સદાચારો આચરે નહીં. ૩) કીર્તિ, વર્ણ, શબ્દ, શ્લાઘા માટે પણ શ્રમણના સદાચારો સેવે નહીં.
૪) અહંત ભગવાનોએ બોધેલાં નિર્જરાના કારણ સિવાય બીજા સ્વાર્થ માટે આચાર ન પાળે તે.
જે સાધુ ઈન્દ્રિયોને દમી આચારથી આત્મસમાધિને અનુભવે, જિનેશ્વરોના વચનમાં રત-લીનછે. વાદવિવાદોથી વિરક્ત છે, તે સંપૂર્ણ ક્ષાયિક ભાવને પામી આત્મમુક્તિ સમીપે ગયેલો છે.
આત્માના હિતવાળા સુખપ, સ્વાશ્યપ સમાધિ જીવનભર આચરનાર
