________________
મરણસમાધિઃ એક અધ્યયન
123
ત્રીજા ચાર વર્ષોમાં -
પહેલાં બે વર્ષ સુધી એકાંતર તપ-પારણે આયંબિલ. અગિયારમાં વર્ષના પહેલાં છ મહિના સુધી અષ્ટમ, દશમ, દ્વાદશ આદિપ કઠણ તપસ્યા ન કરે, પરંતુ બાકીના છ મહિનામાં નિયમથી કઠણ તપસ્યા કરે; પરિમિત આયંબિલ, કરે.
બારમાં વર્ષે નિરંતર આયંબિલ કરીને પંદર દિવસ અથવા એક મહિના પહેલાં આહારનું પ્રત્યાખ્યાન કરી સંથારો કરે.
સંથારાનો સ્વીકાર કરનાર મુનિએ અશુભ ભાવનાનો ત્યાગ કરી શુભ ભાવના ભાવવી જોઈએ.
આવી તપશ્ચર્યા કરતી વખતે વચ્ચે કે તપશ્ચર્યા પછી મરણનો અવસર આવે ત્યારે મરણપર્યતનું અણસણ કરવાનું હોયછે.
જે જીવો સમ્યક્દર્શનમાં રક્ત, નિયાણાને ન કરનાર અને શુક્લલશ્યાના પરિણામને ધારણ કરવાવાળા હોય છે, અને તે જ ભાવનામાં જે મૃત્યુ પામે છે, તેવા જીવોને બીજા જન્મમાં બોધિબીજ બહુજ સુલભ થાય છે અને તેનાથી ઉલ્યું, મિથ્યાત્વદર્શનમાં રક્ત, કૃષ્ણલેશ્યાવાળા જીવને બોધિલાભ બહુ જ દુર્લભ બને
છે.
આમ, જિનવચનમાં અનુરક્ત રહી, ભાવપૂર્વક તે પ્રમાણે આચરણ કરે છે તે જ્ઞાની પવિત્ર અને અસંકિલષ્ટ થઈથોડા જ સમયમાં દુઃખદ સંસારનો પાર પામે છે અને જિનવચનને યથાર્થરૂપે ન જાણી શકનાર અજ્ઞાની ઘણીવાર અકામમરણ અથવા બાલમરણને પામે છે.
સંલેખનાપૂર્વકના પંડિતમરણમાં સમાધિટકવી એ બહુ મહત્ત્વની વાત છે. સમાધિટકાવવા માટે પૂર્વાચાર્યોએ અનેક આરાધનાઓ બતાવી છે. અનેકસ્તવનો, સૂત્રો દ્વારા સમાધિનું નિરૂપણ કરી તેની આવશ્યકતા, મહત્તા બતાવી છે. તો ૬૬. એજન. ગાથા ૨૫૬-૨પ૭. ૬૭. - પુણ્યપ્રકાશનું સ્તવન.
- શ્રી વીતરાગ સ્તોત્ર અંતિમ સમયની આરાધના વખતે બોલાતાં સ્તવન સ્તોત્ર.
