________________
મરણસમાધિઃ એક અધ્યયન
162
નીકળ્યાં. રસ્તામાં ઘણી તકલીફો પડી. વનમાં પણ ગયા. વળી, દીર્ઘરચના માણસોનો પણ ડર હતો. છતાં બધી તકલીફોને પાર પાડી કેટલીયે કન્યાઓ સાથે પાણિગ્રહણ કર્યું, ભોગ ભોગવ્યાં.
અનેક રાજ્યોની પ્રાપ્તિ પછી દીર્ઘરથ રાજાને વશ કરવા વરઘનુને સેનાપતિરૂપે મોકલ્યો. ખુંખાર યુદ્ધ થયું. બ્રહ્મદત્તે ચક્રને દીર્ઘરથની સામે ફેંક્યું. જેથી તેનું મસ્તક છેદાઈ ગયું. ગંધર્વ, વિદ્યાસિદ્ધો, નેચરો, મનુષ્યોએ પુષ્પવૃષ્ટિ કરી. બારમા ચક્રવર્તી ઉત્પન્ન થવાની ઘોષણા કરી. કાંપિલ્યપુરની બહાર બાર બાર વર્ષ ચક્રવર્તીપણાનો મહોત્સવ ઉજવાયો.
કોઈક વખતે દેવતાએ ગૂંથેલ હોય એવો મનોહર વિકસિત પુષ્પમાળાનો સુંદર દડો દાસીએ રાજાને આપ્યો. એને સુંઘતા “મધુકરીસંગીતક' નામનું નાટક યાદ આવ્યું. આવું ક્યાંક જોયું છે એમ કરતાં જાતિસ્મરણના જ્ઞાનથી પોતાના ભાઈની યાદ આવી, તેથી અડધો શ્લોક બનાવી જાહેરમાં મૂક્યો.
आस्व दासौ मृगौ हंसौ , मातङगवमरो तया પૂર્વના ભાઈ ચિત્રનો જીવ શેઠના ઘરે પુત્રપણે જન્મ્યો હતો. એને જાતિસ્મરણ થવાથી, વૈરાગ્યની ભાવના પ્રબળ બનવાથી દીક્ષા અંગીકાર કરી, ઘણું જ્ઞાન મેળવી ગીતાર્થ થયાં. પૂર્વભવને જાણીને ચક્રવર્તીના નગરમાં આવી ધ્યાન ધર્યું - કોઈક પુરુષના મુખે ઉપરનો શ્લોક સાંભળી પાદપૂર્તિ કરી
___ एषा नौ पष्ठिका जातिरन्योन्याकयां विदुकायोः । અર્થાત્ આ આપણો છઠ્ઠો જન્મ છે જેમાં આપણે એકબીજાથી વિખૂટા પડ્યાં છીએ. પંક્તિ સાંભળીને રાજાને ચોક્કસ ખાતરી થઈ કે આ જ મારો ભાઈ છે. પરિવારસહિત મુનિને વંદન કરીને બેઠો. મુનિએ સંસારની અનિત્યતા સમજાવી ઉપદેશ આપ્યો – પૂર્વભવમાં કરેલાં નિયાણાથી વિષયસુખમાં પડી ગયો છે જે વીજળી સમાન ચંચળ છે. આને તું છોડી દે અને જિનેશ્વરોએ ભાખેલાં ધર્મની તું આરાધના કર.”
મુનિના ઉપદેશની કોઈ અસર રાજાને નથઈ, બલ્કતેણે મુનિને પણ સંસારના સુખ ભોગવવાનું આમંત્રણ આપ્યું. મુનિ પણ ભારેક તેવા તેને છોડીને અન્યત્ર
