________________
મરણસમાધિ : એક અધ્યયન
-
176
વચન પ્રમાણે પાર્થિવ દેહને તથા તેની સારસંભાળને ગૌણ કરી પાંચે જણે તે શિલા ઉપર દેહનો ત્યાગ કર્યો, અને અપરાજિત વિમાનમાં ઉત્પન્ન થયા. ત્યાંથી ચ્યવીને તે પાંચે જણ ભરતક્ષેત્રમાં પાંડુ રાજાને ત્યાં પુત્રો તરીકે ઉત્પન્ન થયાં.
શ્રી કૃષ્ણના મરણના સમાચાર સાંભળી અસહ્ય દુઃખ તથા તીવ્ર સંવેગ ઉત્પન્ન થવાથી તે પાંચ જણે સુસ્થિત સ્થવિર ભગવંત પાસે દીક્ષા લીધી અને જ્ઞાનાભ્યાસમાં જોડાઈ ગયા. યુધિષ્ઠિર ૧૪ પૂર્વ તથા બીજા ૪ પુત્રો ૧૧ અંગના જાણકાર બન્યા. અનુક્રમે તેઓ વિહાર કરતાં કરતાં સૌરાષ્ટ્રમાં આવી પહોંચ્યાં.
નેમિનાથ પ્રભુનું નિર્વાણ થયેલું સાંભળી તે પાંચે જણે ભક્તપરિજ્ઞા અનશન આદર્યું. સૌથી ઘોર અભિગ્રહધારી ભીમની પ્રતિજ્ઞા એવી હતી કે ભાલાની અણી ઉપર સમાય તેટલી ભિક્ષા વાપરવી. શત્રુંજ્યના શિખર ઉપર ભીમ બે મહિના સુધી વ્યંતર વગેરેના ઉપદ્રવોને સહન કરીને પાદપોપગમન અનશનપૂર્વક કાળધર્મ
પામ્યા.
બાકીના ૪ પાંડુપુત્રો પણ તે જ પ્રમાણે પાદપોપગમન ખનશનને સ્વીકારીને ભવસાગરનો પાર પામી ગયા.
(આધાર :) - બૃહત્કથાકોશ તથા મરણસમાધિ પ્રકીર્ણક.
દંડ અણગાર
(મરણસમાધિ ગાથા ૪૬૬)
ઉગ્ર તપસ્વી, ગુણના ભંડાર, ક્ષમા કરવામાં સમર્થ દંડ નામના સાધુ મથુરાપુરીની બહાર યમુનાવૅક ઉદ્યાનમાં આતાપના લઈ રહ્યા હતા ત્યારે દુષ્ટ એવા યમુનરાજાએ પાપકર્મના ઉદયથી પ્રગટેલા ક્રોધને કારણે તીક્ષ્ણ બાણની અણી વડે તેમના મસ્તક પર સહસા પ્રહાર કર્યો અને તેના નોકરોએ પણ પત્થરો મારીને ઉપર ઢગલો કર્યો. એવા સમયે સમતાના સાગર સમા મુનિએ સમાધિપૂર્વક એવી રીતે સહન કર્યું કે જેથી સર્વ કર્મને ખપાવીને તેઓ અંતકૃતકેવળી થયાં. (આધાર :) - આવશ્યક ચૂર્ણા. ૨. પૃ. ૧૫૫
- સંવેગરંગશાળા. ૯૫૫૬-૧૯.
