________________
મરણસમાધિ : એક અધ્યયન
કરતો અને એમ નાચ કરતાં કરતાં દોરડાં ઉપર જ દૂર કોઈ સુંદર સ્ત્રીને મુનિરાજને મોદક વહોરાવતાં જોયાં. સુંદર સ્ત્રી તરફ મુનિનો ઉપેક્ષાભાવ જોતાં ઈલાપુત્રને વૈરાગ્ય થયું અને ત્યાં જ કેવળજ્ઞાન થયું. (૪૮૦)
160
પ્રશંસા ને નિંદામાં સમભાવ રાખનાર દમદંત મહર્ષિએ કૌરવો પાંડવો બન્ને પ્રત્યે સમાનભાવ રાખ્યો. (૪૪૩)
લીધેલાં વ્રતને અડગતાથી પાળવું એવા વિચારવાળા સાગરચંદ્ર પૌષધમાં કાઉસ્સગ્ગ ધ્યાનમાં ઊભા હતા ત્યારે નભસેને બધી આંગળીઓમાંથી નખ કાઢી નાખવાનો ઉપસર્ગ કર્યો છતાં પણ સમભાવ રાખીને ત્યાં રહ્યાં. (૪૩૪)
દીપકના અભિગ્રહે કાઉસ્સગ્ગ કરનાર ચંદ્રાવતંસક રાજા પણ પોતાના અભિગ્રહમાં અડગ રહ્યાં. રાજાના અભિગ્રહથી અજાણ દાસી તે દરમ્યાન રાજાને અગવડ ન પડે એટલે તેલ પૂરતી રહી. ચારે પહોર સતત ઊભા રહેવાને કારણે શરીર અકળાઈ ગયું. છતાં પણ ધ્યાનમાં ચલિત ન થયા અને દાસી ઉપર દ્વેષ ન કર્યો. (૪૪૨)
અખૂટ સંપત્તિના માલિક ધન્ના-શાલિભદ્ર કાયાના મમત્વનેવિસારી, વૈભવનો ત્યાગ કરી દીક્ષા ગ્રહણ કરી ઉત્કૃષ્ટ ચારિત્રપાલન કર્યું અંતે એક માસનું અનશન કરીને શિલાનો સંથારો કર્યો.
કર્મની મોહજાળમાંથી છૂટવા તથા મમતાની પક્કડને દૂર કરવા ઉત્તમ જીવ જ્યારે સંસારનો ત્યાગ કરી ચારિત્રને ગ્રહણ કરે છે ત્યારે પોતે લીધેલાં એ પાંચે મહાવ્રતોને અખંડપણે પાળી ઉત્તરોત્તર મોક્ષમાર્ગમાં પ્રયાણ કરે છે. મુમુક્ષુ એવા સાધકને પોતાના જીવન દરમ્યાન ઘણીવાર દુઃખ, પીડા આવી જાય ત્યારે કેવી રીતે વર્તવું એ અંગે જૈન દર્શનમાં વિશિષ્ટ પદ્ધતિ છે, જેને બાવીસ પરિસહોના માળખામાં ગોઠવી દીધા છે.૪
૪.
ખુહાપિવાસા સીઉ ં ઇસાચેલારઈન્થિઓ;ચરિયા નિસિહિઆ સિજ્જા, અક્કોસ વહ જાયણા. ૨૭. અલાભ રોગ તણફાસા, મલ સક્કાર પરીસહા; પન્ના અન્નાણું સમ્મત્ત, ઈઅ બાવીસ પરીસહા. ૨૮. નવતત્ત્વસૂત્ર.
