________________
મરણસમાધિઃ એક અધ્યયન
169 .
પૂર્વભવમાં સેવેલ જુગુપ્સા (સાધુની દુર્ગછા)ના ભાવને કારણે ચિલાતીપુત્રને દાસીને ત્યાં જન્મ મળ્યો હતો. ચિલાતી જે શેઠને ત્યાં કામ કરતી હતી તે શેઠને
ત્યાં પાંચ પુત્રો ઉપર પુત્રી અવતરી, જેનું નામ સુષમા પાડ્યું. દાસીપુત્ર હોવાને કારણે બાળકીને રમાડવાનું કામ ચિલાતીપુત્રને સોંપાયું, પરંતુ તેની કુચેષ્ટાઓ (બાળકી સાથે) જોઈ શેઠે તેને ઘરમાંથી કાઢી મૂક્યો.
ઘરબાર વગરનો થયેલ તેના ઉપર કોઈનો કાબુ ન રહ્યો. અને ચોરોની વસ્તીમાં ભળી ગયો. સંગ તેવો રંગ લાગી ગયો અને તે પણ દયાવિહીન નિષ્ફર બનીને ચોરી તથા લૂંટફાટ કરવા લાગ્યો. થોડા સમયમાં તેમના સેનાપતિનું મરણ નીપજવાથી તે અગ્રેસર (સેનાપતિ) બન્યો.
એકવખત રાજગૃહથી આવતાં કોઈ માણસને મોઢે સુષમાનારૂપના વખાણ સાંભળી સર્વ સાથીઓને તેણે તૈયાર કર્યા, અને શરત કરી, “જે માલ મળે તે તમારા સૌનો અને સુષમા મારી.” આ પ્રમાણે લૂંટફાટ કરી સુષમાને લઈને ચિલાતીપુત્ર ચાલી નીકળ્યો. તેની પાછળ તેને પકડવા શેઠના રક્ષકો, શેઠ તથા તેમના પુત્રો દોડ્યા. ઘણો સમય તેઓને હંફાવ્યા પછી પકડાઈ જવાશે એવો ડર લાગ્યો ત્યારે સુષમાનું માથું ધડ પરથી ઉતારી લઈને દોડવા લાગ્યો. દીકરીને મરેલી જોઈ શેઠ તથા સાથીઓ પાછા ફર્યા.
ભાગતાં ભાગતાં ચિલાતીપુત્રે ધ્યાનસ્થ મુનિ જોયા અને કહ્યું કે સંક્ષેપમાં ધર્મ બતાવો નહીંતર તમારા પણ આ હાલ થશે. મુનિ જ્ઞાની હતા. જ્ઞાનથી જાણ્યું કે આ સુલભબોધિ જીવ છે. તેમણે “ઉપશમ, વિવેક, સંવર” આમ, ત્રિપદી ધર્મ સંભળાવ્યો.
ચિલાતીપુત્રે એકાંતમાં બેસી તેના ઉપર વિચાર્યું-ક્રોધનો ત્યાગ તે ઉપશમ, વિવેક એટલે દ્રવ્યથી શયન, વસ્ત્રાદિકનો ત્યાગ અને ઈન્દ્રિય તથા નોઈન્દ્રિયોનો વ્યાપાર રોકવો તે સંવર. આમ વિચારી ક્રોધના સ્વરૂ૫ રૂ૫ તલવાર ફેંકી. પરિગ્રહ છોડી શરીરનો પણ મોહ છોડી કાયોત્સર્ગમાં ઊભા રહ્યાં અને તેમને ? સમ્યકત્વની પ્રાપ્તિ થઈ.
સુષમાના મસ્તક કાપવાથી તેના શરીર ઉપર ઊડેલાં લોહીની ગંધથી ત્યાં કિડીઓ આવી પહોંચી, પગ ઉપરથી ચઢીને મસ્તકસુધી પહોંચીને આખા શરીરને
