________________
મરણસમાધિ: એક અધ્યયન
206
પોતાના મૃત્યુનું સુંદર રીતે આયોજન કરવું એટલે બીજું કંઈ નહીં પરંતુ આવતા જન્મની ગતિ નક્કી કરવી; કારણ સભાન મૃત્યુથી જ ઈચ્છિત પુનર્જન્મ મળી શકે છે.
મૃત્યુ ઉપર દરેક ધર્મના પોતાના જુદા જુદા વિચારો છે. તે આપણે ટૂંકમાં જોઈશું અને તે પછી જૈન દ્રષ્ટિએ મૃત્યુનો વિચાર કરીશું. જરથોસ્તી ધર્મ -
અષો જરથુષ્ટ્રનામના પવિત્ર ધર્મગુરુ આ ધર્મના સંસ્થાપક છે, પારસીઓ આ ધર્મનું પાલન કરે છે. જરથોસ્તી ધર્મમાં મરણોત્તર સ્થિતિનું વર્ણન છે. મૃત્યુલોકમાં કરેલા સત્કાર્યો દ્વારા મેળવેલું પુણ્ય મૃત્યુ પછી સ્વર્ગ અપાવે છે અને તે જ પ્રમાણે પાપકર્મ દ્વારા માણસ નરક મેળવે છે.
જૈન ધર્મમાં સ્વર્ગ અથવા દેવલોક બાર છે જ્યારે જરથોસ્તી ધર્મમાં ચાર સ્વર્ગની માન્યતા છે."
૧) હુમન - સારા વિચારનું સ્વર્ગ ૨) હુણ - સારા વચનનું સ્વર્ગ. ૩) હુવરત - સારા કાર્યોનું સ્વર્ગ ૪) ગરોનમાન -સંગીતનું સ્વર્ગ. ચાર સ્વર્ગની જેમ નરક પણ ચાર પ્રકારે હોય છે. ૧) દુશમત - ભૂંડી વાસનાઓ અને ભૂંડા વિચારોથી અહીં જીવ દુઃખી થાય
૨) દુઝણ- લુષિત વાણી, દુષ્ટ વચનો જીવ સાંભળે છે. ૩) દુઝવરત -દુષ્ટ કર્મોનું આ નરક છે, અહીં જીવ ત્રાસી જાય છે.
૪) અનવ્રતમહ - સૌથી ભયાનક આ નરક છે. એની જગ્યા બરાબર ચિનવત પુલની નીચે છે.
જૈન ધર્મમાં નરક સાત પ્રકારે છે.
જીવન દરમ્યાન પુણ્ય કરેલો જીવ સુખ અને પાપ કરેલો જીવ દુઃખ, 1. મૃત્યુમીમાંસા - ડૉ. સુરેશ વકીલ. પૂ.૧૨૦.
