________________
મરણસમાધિઃ એક અધ્યયન
પ્રાપ્ત કરી શકે છે. સિદ્ધ પરમાત્માના અનંત ગુણોની આદરભાવે અનુમોદન કરનાર સાધકના જીવનમાં એવા ગુણો પ્રગટાવવાની તાલાવેલી જાગે અને જીવ મટીને શિવ બનવાના પ્રયત્નમાં લાગી જાય..
ગચ્છની સુરક્ષા કરનાર, સંઘના યોગક્ષેમને વહન કરનારા આચાર્ય ભગવંતોના તથા ઉપાધ્યાય ભગવંતોના અધ્યયન અધ્યાપનની અનુમોદના પણ કરવી અને સાધુ ભગવંતોની ઘોર સંયમ સાધના, અપ્રમત્તભાવની આરાધના અને પરમતત્ત્વની ઉપાસના આદિ સુકૃત્યોની પણ અનુમોદના જીવે કરવી જોઈએ. તે પછી દેશવિરતિધર શ્રાવકના ગુણોની અનુમોદના કરે અને છેવટે વીતરાગના વચન અનુસાર જે કંઈ પણ સુકૃત જ્યાં પણ થાય તેની અનુમોદના કરે. આમ ગાથા ૫૮ સુધી અનુમોદનાની વાત કહ્યાં પછી અંતિમ ૫ ગાથાઓમાં ગ્રંથકારે કહ્યું કે “જેણે ચતુર શરણ ન ચહ્યું, ચતુરંગજિનધર્મ ન કર્યો (દાનાદિ ચાર અંગ), દેવગતિ આદિ ચાર અંગવાળા સંસારનો છેદ ન કર્યો તે ચિંતામણિરત્ન તુલ્ય પોતાનો જન્મ વૃથા હારી ગયો છે.” ૨. મહાપચ્ચકખાણ (મહાપ્રત્યાખ્યાન પ્રકીર્ણક):
મહાપ્રત્યાખ્યાનના રચનાકાર અજ્ઞાત છે. ગ્રંથમાં કોઈ પણ જગાએ એમના નામનો ઉલ્લેખ નથી.
આ પ્રકીર્ણકનો સર્વ પ્રથમ ઉલ્લેખ નંદીસૂત્ર તથા પાકિસૂત્રના ઉત્કાલિક શ્રુતના માળખામાં મળે છે. આના ઉપરથી પ્રસ્તુત ગ્રંથની પ્રાચીનતાનો ખ્યાલ આવે છે. વળી નંદીસૂત્રની ચૂર્ણિ અને હરિભદ્રીયવૃત્તિમાં તથા પાલિકસૂત્ર વૃત્તિમાં આ પ્રકીર્ણકનો પરિચય આપ્યો છે.
પ્રાકૃત પદ્યમય આ પ્રકીર્ણકગ્રંથ ૧૪૨ ગાથાઓનો છે. પ્રત્યાખ્યાન એટલે કે પચ્ચકખાણ, નિયમપૂર્વક ત્યાગ કરવાની ઈચ્છા. મહાપ્રત્યાખ્યાન એટલે સૌથી મોટો ત્યાગ. સૌથી વધારે આસક્તિ માણસને પોતાના શરીરની હોય છે, એ શરીરનો પ્રત્યાખ્યાનપૂર્વક ત્યાગ કરવો અને સમાધિમરણને વરવું તે મોટો ત્યાગ.
૨. નંદીસૂત્રચૂર્ણિ. પૃ.૫૮. ૩. નંદીસૂત્રવૃત્તિ. પૃ.૭૨. ૪. પાકિસૂત્રવૃત્તિ પત્ર. ૬૫.
