________________
મરણસમાધિ : એક અધ્યયન
આજ્ઞા કરી. કૃતુહલવશ તે સ્ત્રીએ પેટી ખોલી અને તેમાંથી અનેક પ્રકારના દુઃખોની સાથે મોત પણ નીકળ્યું.
90
ઈસ્લામ ધર્મ પ્રમાણે જિંદગી તથા મોત બન્ને અલ્લાહ જ આપે છે.
૭
હિન્દુ ધર્મ જન્મ મરણના ફેરામાં તૃષ્ણાને મૂળભૂત કારણ માને છે. જ્યાં સુધી ઈચ્છા ત્યાગ ન થાય ત્યાં સુધી જન્મ મરણ છૂટે નહીં, તેથી તૃષ્ણા જ પાપ સમાન છે. મોહ અને મોત સરખાં છે. જગત ઉપર મોહિત થવાથી જ મનુષ્ય મોતને પાત્ર બને છે. કારણ કે મોહ કરવાથી પ્રભુથી દૂર થવાયછે. પ્રભુથી દૂર થવાનું બીજું નામ મોત. ગીતામાં નિષ્કામ કર્મ કરવાનો ઉપદેશ છે. ફળની ઈચ્છાનો પણ ત્યાગ કરવો એવું સૂચન કર્યું છે.
બધા ધર્મોની સાથોસાથ જૈન ધર્મે પણ મૃત્યુ વિશે ખૂબ સૂક્ષ્મ વિચાર કર્યો છે. નિગોદમાંથી નીકળીને જન્મને ધારણ કરનાર જીવ ચોર્યાસી લાખ યોનિમાં ફરે છે તેનું મુખ્ય કારણ તેના કર્મો હોય છે. કર્મોના આઠ ભેદોમાં આયુષ્યકર્મનો ભેદ છે, જેનો બંધ પડ્યા પછી જીવને તે કર્મ ભોગવવા તે પ્રમાણેનો ભવ લેવો પડેછે. જ્યાં સુધી જીવ કર્મોની વર્ગણાથી દૂર થતો નથી, ત્યાં સુધી તેની મુક્તિ સંભવી શક્તી નથી. આમ, જૈન ધર્મ મૃત્યુ માટે જીવના પોતાના કર્મને જવાબદાર ગણે છે.’
ભગવાન મહાવીર અને તે પહેલાં થઈ ગયેલાં તીર્થંકરો જીવને કર્મથી અળગા થવાનો જ ઉપદેશ આપેછે. સર્વથા કર્મથી મુક્તિ મળ્યા પછી સિદ્ધિપદ મેળવનાર જીવને જન્મ કે મરણ સતાવતું નથી.૧૦
મુક્તિ મેળવવાને માટે જીવને ઉત્તમમરણથી મરવું આવશ્યક છે.
ઉત્તમમરણ એટલે શું ? તેના કેટલાં પ્રકારો ? મરણના બીજા કેટલાં પ્રકારો
છે ? બાલમરણથી મરતાં જીવને આગામી ભવોને લક્ષમાં લઈએ તો કેટલું
૭.
૮.
૯..
એજન – પૃ.૭૬.
ભગવદ્ગીતા – ર્મત્યેવાધિારસ્તે મા તેવુ વાપન્
જ્ઞાનાવરણીય, દર્શનાવરણીય, વેદનીય, મોહના, આયુષ્યકર્મ, નામકર્મ, ગોત્રકર્મ, અંતરાયકર્મ.
૧૦. નર્મક્ષયો મોક્ષઃ । - તત્ત્વાર્થસૂત્ર - ૧૦મું અધ્યયન. સૂત્ર ૩.
