________________
મરણસમાધિઃ એક અધ્યયન
હવે થોડાંક અપ્રકાશિત પ્રકીર્ણકોની માહિતી મેળવીએ. જેમાંના ઘણાખરાની હસ્તપ્રતો એક અથવા બીજા ભંડારમાં સચવાયેલાના ઉલ્લેખો પણ મળ્યા છે તેની નોંધ લઈએ. ૨૨) અજીવકપ્પ (અજીવકલ્પ):
૪૪ ગાથાઓવાળા પ્રસ્તુત પ્રકીર્ણકસૂત્રના રચનાકાર અજ્ઞાત છે પરંતુ તેનો ઉલ્લેખ બૃહટ્ટિપ્પનિકામાં છે એમ જૈન ગ્રંથાવલીમાં નોંધાયું છે. વળી તેની હસ્તપ્રતો પણ મળે છે.૯૪
મુનિએ આહાર, ઉપધિવગેરેમાં દોષ લાગે તેવા કારણોને સમજીને નિર્દોષ આહાર તથા ઉપધિની પ્રાપ્તિ કરવી જોઈએ તેમ જ અજીવ પદાર્થો જેવા કે શયા, દંડ અવલેખનિકા (જનાથી પગે ચોટેલી ધૂળ દૂર કરી શકાય), આહાર, ઉપાધિ વગેરે પદાર્થોને વહોરવાનો કલ્પ એટલે કે વિધિ જેમાં કહ્યો છે તે અજીવકલ્પ.
અહીં ઉપઘાત શબ્દનો અર્થ અતિક્રમાદિ દોષ, જેમાં ઉપઘાત લાગવાનો સંભવ ન હોય તેવા આહાર, ઉપાધિ વગેરે મુનિએ વહોરવા જોઈએ.
અહીં મિશ્રકલ્પની પણ હકીકત સમજાવી છે. ૨૩) સિદ્ધપાહુડ (સિદ્ધપ્રાભૃત):
ઐતિહાસિક બીનાના જાણકાર ઘણા વિદ્વાનો આની રચના સ્થૂલભદ્રજીના સમય પછી થઈ હોય એમ માને છે. આની પ્રાચીન ટીકાછે એમછપાયેલ પ્રતની છેવટમાં કહ્યું છે. જૈન ગ્રંથાવલી વગેરે ગ્રંથના આધારે જણાય છે કે જેસલમેરના
૯૩. જૈન ગ્રંથાવલી. પૃ. ૬૨. ૯૪. પાટણમાં ઝવેરીવાડમાં શ્રી પાર્શ્વનાથજીના ભંડારમાં તથા કોફલિયાવાડામાં
વખતચંદજીની શેરીના જૂના ભંડારમાં, લીંબડી, ખંભાત અને ભાવનગરમાં તથા અમદાવામાં ડેલાનો ભંડાર અને ચંચળબાના ભંડારમાં અજીવકલ્પની હસ્તપ્રતો સચવાયેલી છે. પાટણના ઝવેરીવાડમાં કોફલિયાવાસમાં આગલી શેરીના ભંડારમાં તથા વખતચંદજીની શેરીમાં સંઘના નવા ભંડારમાં વળી, જેસલમેર, લીંબડી, ખંભાત, અમદાવાદના બે ભંડાર તથા ડેક્કન કોલેજ (પૂના)ના ભંડારમાં ૧૨૦ગાથાઓ વાળો આ ગ્રંથ વૃત્તિસહિત મોજૂદ છે.
૯૫.
