________________
મરણસમાધિ : એક અધ્યયન
હોવાથી તેમાં પણ હિંસાનો સંભવ નથી રહેતો તથા લોચ એ આત્માની શક્તિ ફોરવવા માટે રામબાણ ઉપાય છે.
86
સાધુઓ હંમેશા નિયમિતપણે જ્ઞાન, ધ્યાન, સ્વાધ્યાયમાં લીન રહેતાં હોય છે. તેઓ સ્વના અને પરના હિતમાં હંમેશા રત રહે છે. “આળાણુ ધમ્મો' ભગવાનના ઉપદેશને, આજ્ઞાને સતત મનમાં રાખે છે -
“આત્મા ઘી જેવો છે, શરીર છાશ જેવું છે, આત્માને ઉન્નત બનાવવાના માર્ગમાં શરીરની પરવા ન કરો. શરીર તો માત્ર ધર્મકરણી ક૨વા માટેનું સાધન છે. તેનો ઉપયોગ બને તેટલો વધુ ને વધુ ધર્મક્રિયા કરવામાં કરવો. તેને આહારપાણી આપવામાં, પોષવામાં તથા વિષયોમાં આનંદ લેવામાં ઘણા કર્મોનો બંધ થાય છે.”
જ્ઞાતાધર્મકથામાં વિજય ચોરના દ્રષ્ટાંત દ્વારા પણ સમજાવ્યું છે કે જેમ પુત્રના ખૂનીને પોતાના જીવન પર આપત્તિ આવી પડે તો પિતા ભોજન આપે તેમ આત્માને પળે પળે પીડતાં આ શ૨ી૨ને પણ ભોજન આપવું પરંતુ તેમાં આસક્તિ ન કરવી. આસક્તિ કે મોહ કરવાથી ભલભલા મહાપુરુષોના હાલ બૂરા થાયછે.
આમ, સાધુને પ્રત્યેક રીતે જીવન જીવવાની સુંદર શિખામણ ભગવાન મહાવીરના ઉપદેશરૂપ આગમગ્રંથોમ. જળવાઈછે.
વળી, સાધુને પોતાના ચારિત્રધર્મના પાલન દરમ્યાન માંદગી આવે, ચારિત્રના પાલનમાં મુશ્કેલી આવી પડે, પોતે અસમર્થ હોય, કર્મનિર્જરા કરવામાં અસહાય બને તો તે વખતે શું કરવું અથવા મૃત્યુ નજીક આવે ત્યારે મનનું સમતોલપણું કેવી રીતે જાળવવું તે માટે પણ આગમોમાં ઠેર ઠેર નિર્દેશ મળી આવે છે.
જીવનની અંતિમ ક્ષણોમાં સાધુ સ માન્ય માણસની માફક ગભરાયા વગર પોતાની સમજણ, જ્ઞાન, શ્રદ્ધા વગેરેને અજમાવે. પોતાના મનમાં અધ્યવસાય એવા રાખે કે જેનાથી પરિણામ સારું આવે. રોગાદિથી શરીર ઘેરાયું હોય અથવા ઉપસર્ગ આવી પડે તો તેને સમભાવે સહન કરે, કારણ કે તે જાણે છે કે મૃત્યુ સમયે જો મનની સમતા ન રહે તો મૃત્યુ બગડે અને તેથી પરભવ પણ બગડે.
