________________
મરણસમાધિઃ એક અધ્યયન
63
ગુરુ તથા વડીલોની પ્રશંસા તથા હિતશિક્ષાથી સ્થિર બનેલો તે ક્ષપક ધીરતાપૂર્વક સર્વકર્મને ખપાવવાપૂર્વક તે ભવમાં અથવા ત્રીજા ભવમાં અવશ્ય સિદ્ધિ પામે છે. ૨૫
ઉપસંહારમાં ગ્રંથકારે સંથારાને સ્વીકારીને સદ્ગતિને પામેલાં શ્રમણ પુરુષોને પ્રાર્થના કરીને કહ્યું કે અમોને પણ સદાને માટે શાશ્વત, સ્વાધીન, અક્ષત સુખોની પરંપરા આપો."
મરણસમાધિમાં આ પ્રકીર્ણની ૭થી ૮ ગાથાઓ મળે છે.
સમાન વિષયવાળા આ ગુચ્છમાં “મરણસમાધિનું સર્વશ્રેષ્ઠ સ્થાન છે. અહીં પહેલાં તેનો પણ સામાન્ય પરિચય આપેલ છે. ૬. મરણસમાધિ પ્રકીર્ણક-પરિચયઃ
આગળના પાંચ પ્રકીર્ણકોની તુલનાએ વધુ ગાથાસંખ્યા, વિસ્તૃત નિરૂપણ, અનેક દ્રષ્ટાંતો આદિ હોવાથી જાણે કે એ પાંચેનો સંગ્રહન હોય તેમ મરણસમાધિ પ્રકીર્ણક સૌથી મહત્ત્વપૂર્ણ છે.
આગમોના સમયથી જ ઉત્તમ મરણ અંગેનું સાહિત્ય આપણને મળે છે. ૨૮ શ્રી આચારાંગસૂત્ર, શ્રીસ્થાનાંગસૂત્ર તથા શ્રી ભગવતીસૂત્રમાં મરણ, બાલમરણ - ઉત્તમ મરણ અંગેની વાતો આપણને જાણવા મળે છે. તે પછીના સમયમાં પણ તે તે કાળે વિદ્વાનો તથા અનેક સ્થવિર ભગવંતો દ્વારા આ વિષય પર લખાણ થયું છે. તે સમયે આ રીતે ઉત્તમ મરણને પામેલાં વિરલા પુરુષોના દ્રષ્ટાંતો પણ આપણને તેમાંથી જાણવા મળે છે.
પ્રસ્તુત કરણસમાધિ ગ્રંથમાં પણ મરણને કેન્દ્રમાં રાખી ઉત્તમ મરણ - તેના પ્રકારો - તેની પ્રાપ્તિ માટેની રીત વગેરે ઘણી બાબતોનું નિરૂપણ થયું છે અને તેથી જ તેના બીજા નામો જેવાકે - “મરણવિધિ’ અને ‘મરણવિભક્તિ પણ છે.
૨૫. એજન. ગાથા ૫૧. ૨૬. એજન. ગાથા ૧૧૬. ૨૭. પરિશિષ્ટ - ૧. ૨૮. જુઓ આ પુસ્તકનું પ્રકરણ ૩. મુદ્દો ૧. મરણના પ્રકારો.
