________________
09
મરણસમાધિઃ એક અધ્યયન
૧૨) ચઉસરણ પયય (ચતુદશરણ પ્રકીર્ણક):
इय जीव । पमायमहारिवीरभदंतमेयमज्झयणं ।
झाएसु तिसंझमसंझकारणं निव्वुइसुहाणं ॥३॥ ચઉસરણ પયત્રયની ઉપર્યુક્ત અંતિમ ગાથા ઉપરથી સ્પષ્ટ રીતે કર્તાના નામની આપણને જાણ થાય છે. એક માન્યતા એવી છે કે વીરભદ્ર ભગવાન મહાવીરના હસ્તદીક્ષિત શિષ્ય હતા. પરંતુ જ્ઞાનાંજલી પૃષ્ઠ૪૩માં વૃદ્ધચતુર શરણ તથા આરાધનાપતાકાના રચનાકાર તરીકે વીરભદ્રગણિનો ઉલ્લેખ છે અને ત્યાં તેમનો સમય વિ.સં. ૧૦૭૮નો જણાવ્યો છે. જો કે વૃદ્ધચતુદશરણ (ગાથા ૯૦)ના રચનાકાર તરીકે જૈનગ્રંથાવલિ દેવેંદ્રસૂરિનો ઉલ્લેખ કરે છે.
પણ પ્રકીર્ણકોના સંપાદનકાર શ્રી અમૃતલાલ ભોજક પઈમ્સયસુત્તાઈ -૧માં પ્રસ્તુત પ્રકીર્ણકના પરિચયસમયે તેના કર્તા તરીકે ૧૧મી સદીમાં થયેલાં વીરભદ્રાચાર્યને બતાવે છે. ખુદ સ્વ. આગમપ્રભાકર મુનિ પુણ્યવિજયજીએ પણ કહ્યું છે કે – પ્રસ્તુત ચતુદશરણ (ગાથા ૬૩)ના વિષય તથા રચનાના ક્રમને જોતાં તે ૧૧મી સદીમાં થયેલાં વીરભદ્રાચાર્યનું હોવું જોઈએ એવું ચોક્કસ લાગે છે.”૫૮
પ્રસ્તુત પ્રકીર્ણકને કુશલાનુબંધિ અધ્યયન' તરીકે પણ ઓળખાવાયું છે.
“ચતુ શરણ' નામવાળા ત્રણ પ્રકીર્ણકો મળે છે જેમાંથી અમૃતલાલે (૧) ચતુઃ શરણ – ગાથા ર૭ તથા (૨) કુશલાનુબંધિ અઝયણ અથવા ચતુદશરણ - ગાથા ૬૩, પઈષ્ણયસુત્તાઈભાગ-૧માં ક્રમાંક ૧૨ અને ૧૪ ઉપર પ્રકાશિત કર્યા છે અને (૩) વૃદ્ધચતુશરણ પ્રકીર્ણક હજુ સુધી પ્રકાશિત થયું નથી.
૫૫. (અ) ચઉસરણ તથા આરિપચ્ચક્ખાણ પયત્રાનું ભાષાંતર-પ્રસ્તાવના. પૃ.૧.
પ્રકાશક - શ્રી જૈન તત્ત્વ વિવેચક સભા. (બ) પ્રવચન કિરણાવલી – પૃ.૪૨૨. પદ. જુઓ જૈન ગ્રંથાવલી. પૃ.૬૮. પ૭. જુઓ પઈષ્ણસુત્તાઈ-૧, પૃ.૫૪. ૫૮. જુઓ પઈષ્ણસુત્તાઈ -૧. પ્રસ્તાવના. પૃ.૧૮.
