________________
મરણસમાધિ: એક અધ્યયન
61
સ્વીકાર દ્વારા કરાતું પંડિતમરણ (જે મોક્ષનું કારણ છે તે) શ્રેષ્ઠ છે.૨૦ આવી કલ્યાણકારી આરાધના દેવોને પણ દુર્લભ છે. દેવલોકના ૩૨ ઈંદ્રો પણ સમાધિપૂર્વકના પંડિત મરણની મનથી અભિલાષા રાખે છે. ૨૧ ગાથા ૧૩માં તો સઘળા ગુણોમાં શ્રમણ્યપણાની પ્રધાનતા કહી અને એનાથી પણ અધિક સંથારાની મહત્તા બતાવી.
સંથારાની આરાધના ક્યારે સ્વીકારાય? કયાં આલંબનથી થાય? એવા શિષ્યના પ્રશ્નના જવાબમાં ગુરુ મહારાજ કહે છે “જેના મન, વચન, કાયાના શુભયોગો સીદાતા હોય, અનેક રોગો ઉત્પન્ન થયાં હોય, મરણકાળ નજીક હોય તો તે સમયે સ્વીકારાયેલો સંથારો વિશુદ્ધ છે.” ..
સંથારો સ્વીકારતાં પહેલાં સાધક ગુરુની પાસે નિર્મળભાવપૂર્વક દોષોની આલોચના લે છે, ત્રણ પ્રકારના શલ્ય, ચાર કષાયોનો ત્યાગ કરનાર, પાંચ મહાવ્રતોના પાલનમાં તત્પર, છજીવનિકાયની રક્ષામાં તત્પર, હિંસાના પાપથી વિરક્ત, સાતે પ્રકારના ભયથી રહિત બુદ્ધિવાળા, આઠ જાતિના મદથી રહિત, નવ પ્રકારની બહ્મચર્યની ગુપ્તિનું વિધિ મુજબ પાલન કરનારા, દસ પ્રકારના યતિધર્મનો નિર્વાહ કરવામાં કુશળ એવો મહાભાગ સાધુ સંથારાને સ્વીકારે તે સુવિશુદ્ધ સંથારો ગણાય.
સંથારા માટેનો સમય:- સંથારો સ્વીકારવા માટે સમય લગભગ હેમંત ઋતુ શ્રેષ્ઠ છે, વર્ષાકાલમાં અનેક તપોને સારી રીતે કરીને સર્વ અવસ્થાઓને વિશે હેમંત ઋતુમાં જે મહાભાગ સાધુ સંથારા પર આરૂઢ થાય છે તે પંડિતમરણ પામે છે.૨૩
વિધિઃ- સંથારાને સ્વીકારનાર સાધુ સંઘસમુદાયની વચમાં ગુરુના આદેશ મુજબ આગારીપૂર્વક ચાર અથવા ત્રણ આહારનું પચ્ચકખાણ કરે છે અને કેવળ પ્રાસુકજળનું પાન કરે છે પછીથી તે પણ છોડી દે છે. ૨૦. સંથારગ પSણય, ગાથા. ૫,૬,૭. ૨૧. છઠ્ઠા ભુગો તેવા વિ તુરં યુદં તિષ્ઠિા
बतीसं देविदा जं तं झायंति एगमणा ।। ૨૨. સંથા. પઈ. ગાથા. ૩૭,૩૮,૩૯,૪૦. ૨૩. સંથા. પઈ. ગાથા. ૩૭,૩૮,૩૯,૪૦.
