________________
મરણસમાધિ : એક અધ્યયન
ધર્મવિધિ પર ટીકા રચી અને ટીકાનો નાશ થતાં ૧૨૮૬માં તે ટીકા પૂર્ણ કરી આ વૃત્તિ રચી.
35
પ્રસ્તુત પ્રકીર્ણક ૨૧ પ્રાભૂતોમાં વહેંચાયેલુંછે. સંવત્સર, નક્ષત્ર, ગ્રહ વગેરે હકીકતો, કાળનું માપ કરવાની બીના, સંવત્સરના પાંચ ભેદો, અધિક માસનું વર્ણન, પર્વતિથિનું વર્ણન, ક્ષયતિથિનું વર્ણન, નક્ષત્રોના પરિણામની હકીકત, સૂર્ય-ચંદ્રની સંખ્યા, સૂર્ય-ચંદ્ર તથા નક્ષત્રોની ગતિનું સ્વરૂપ, ચંદ્રાદિની સાથે નક્ષત્રોના યોગની બીના, સૂર્ય-ચંદ્રના માંડલા, એક મુહૂર્તમાં સૂર્ય-ચંદ્ર અને નક્ષત્રોની ગતિ, વર્ષા વગેરે છ ઋતુઓનું વર્ણન, સૂર્યના તાપક્ષેત્ર, દિવસ નાનામોટા થવા સંબંધી બીના, પૌરુષીનું પ્રમાણ – આ બધા વિષયોને કર્તાએ અહીં ચર્ચ્યાછે.
૧૭) તિત્વોગાલી (તીર્થોદ્ગાલિક) :
-
અંગબાહ્ય આગમગ્રંથોમાં પ્રકીર્ણકોના માળખામાં તિત્વોગાલીની ગણતરી ક૨વામાં આવી છે પરંતુ હાલમાં શ્વેતાંબરોને માન્ય ૪૫ આગમગ્રંથોની અંદર તે સમાવેશ પામી શક્યું નથી. ૮૪ આગમગ્રંથોના માળખામાં પ્રસ્તુત ગ્રંથની ગણના થઈછે છતાં અંદર આવતી ઘણી અસંગત વાતોને લીધે શ્વેતાંબર સંપ્રદાયમાં આ પ્રકીર્ણક પ્રચલિત નથી.
તિત્વોગાલી ગ્રંથનો ઉલ્લેખ જૈન ગ્રંથાવલી પૃ.૬૨, જિનરત્નકોશ પૃ.૧૬૧, ભાંડારકર ઓરિએન્ટલ રીસર્ચ ઇન્સ્ટીટ્યુટ – કેટેલોગ વેલ. ૧૭. ભા-૧ ની ત્રણ મેન્યુસ્ક્રીપ્ટ ૩૯૫ થી ૩૯૭માં છે. ગાથાની સંખ્યા જુદી જુદી જગ્યાએ – અલગ અલગ મેન્યુસ્ક્રીપ્ટમાં જુદી જુદી મળેછે જેમ કે કોઈમાં ૧૨૩૩, કોઈમાં ૧૨૫૪, ૧૨૫૧ કે ૧૨૬૧છે.જ પઈણયસુત્તાઈભાગ-૧માં (પૃ.૪૦૯ થી ૫૨૨)માં પ્રસ્તુત પ્રકીર્ણક પ્રકાશિત થયું છે. તેની ગાથા ૧૨૬૧છે.
પ્રસ્તુત ગ્રંથના કર્તા શ્વેતાંબરોને માન્ય હોવા જોઈએ એમ લાગે છે, કારણ શ્વેતાંબરોને માન્ય પરંપરાનું આમાં વિવેચનછે. જેમ કે –
૧) તીર્થંકરની માતા ૧૪ સ્વપ્નો જુએછે એમ શ્વેતાંબરો માને છે તે જ વાત ૭૪. તિત્થોગાલી - એક અધ્યયન. શ્રી દલસુખભાઈ માલવણિયા-ભારતીય પુરાતત્ત્વ-મુનિ જિનવિજયજી અભિનંદન ગ્રંથ - પૃ. ૧૨૯.
