________________
મરણસમાધિ: એક અધ્યયન
165
પામ્યો તેથી “તમારી પ્રિયતમાના દર્શન કરીને પ્રસન્ન ચિત્તે ભોજન કરો.” એમ પ્રધાનોએ કહ્યું અને સેવકોની સાથે રાજા ત્રણ દિવસના લાંઘણ પછી ચોથે દિવસે વિષ્ણુશ્રીના શબ પાસે પહોંચ્યો.
એણે જોયું કે વિષ્ણુશ્રીના શરીરમાં ભરપૂર કીડાઓ ખદબદતાં હતાં. સેંકડો કાગડાઓએ એની આંખો કોચી નાખી હતી. મોટું બિહામણું લાગતું હતું. શરીરની આવી દુર્દશા જોઈ રાજાને વૈરાગ્ય આવ્યો અને તેણે દીક્ષા લીધી. ઘણું જ્ઞાન મેળવ્યું, અંતિમ સમયે શુભ ભાવનાથી મરીને ત્રીજા દેવલોકમાં દેવ થયો અને ત્યાંથી આવીને રત્નપુરના મોટા શેઠને ત્યાં સેંકડો પવિત્ર સ્વપ્નોના સંકેતોથી સૂચવાતો પુત્ર તરીકે જન્મ્યો.
સ્વપ્નાનુસાર તેનું “જિનધર્મ એવું નામ પડ્યું. બાળપણામાં જ ચંદ્ર જેવી નિર્મલ બુદ્ધિને કારણે અને ગુરુની કૃપાથી કલાસાગરનો પાર પામી ગયો. જિનશાસનના જાણકાર તરીકે તેની ગણત્રી થવા લાગી. કાળક્રમે પિતાનું મરણ થયું અને જિનધર્મ ઘરનો સ્વામી બન્યો. પત્ની સાથે સુખી જીવન વિતાવતો હતો.
પૂર્વભવમાં વિષ્ણુશ્રીનો પતિ નાગદત્ત હતો તેનો જીવ સિંહપુરના કોઈક બ્રાહ્મણને ત્યાં પુત્ર તરીકે અવતર્યો. ક્રોધી અને મત્સરી પ્રકૃતિનો તથા કુલાચારને ન પાળતો એવા તે પુત્રનું નામ અગ્નિશર્મા હતું. વેદવિદ્યાથી વંચિત એવા તેણે પરિવાજક વ્રત સ્વીકાર્યું હતું. ઉદંડ બાલતપસ્વીઓમાં તે કીર્તિ પામ્યો હતો. સંયોગવશાત્ રત્નપુરના રાજાના મહેલમાં તે આવ્યો તેના તપનો વૃત્તાંત સાંભળી રાજાએ કહ્યું- “હે મહર્ષિ, તું આજે મારે ત્યાં પારણું કરજે.” તે સમયે બાલતપસ્વીએ ત્યાં રહેલાં જિનધર્મને જોયો અને પૂર્વનું વેર સાંભર્યું. રોષે ધ્રૂજતા એવા તેણે કહ્યું - “હું તારે ત્યાં આવું પણ મારી શરત છે કે તારે મને ભોંય પર નીચે બેઠેલા આ વણિકની પીઠ ઉપર કાંસાની તાંસળીમાં ઊની ઊની ખીર ભોજનમાં આપવી.”
વિધિવશ રાજાએ પણ જિનધર્મની અનિચ્છા હોવા છતાં દબાણથી તેની પાસે તેમ કરાવ્યું. અગ્નિશર્મા પણ ખીર ધીરે ખાવા લાગ્યો. ધગધગતી કાંસાની તાંસળીના દાહથી પીડાતા તે શ્રેષ્ઠી જિનધર્મનું મન સંસારથી ઉદ્વિગ્ન પામ્યું. નિર્મલ પવિત્ર વિવેકયુક્ત ભાવનાઓમાં તેણે આત્માને પરોવી દીધો.
