________________
મરણસમાધિ: એક અધ્યયન
199
મહારાજની જાણમાં આવતાં પોતાના શિષ્ય મારફત રાજાને સમજાવી પુરોહિતને બચાવી લીધો.
(આધાર) - ઉત્ત. વિવૃત્તિ. પૃ.૭૭.
આર્યકાલક પ્રજ્ઞા પરિષહ (મરણસમાધિ ગાથા ૫૦૨) ઉજ્જૈની નગરીમાં એક સમયે ઘણા શિષ્યો પરિવારસહિત આર્યકાલકનામે આચાર્ય પધાર્યા. પ્રશિષ્ય આર્યસાગર સુવર્ણભૂમિમાં વિચરતાં હતા. શિષ્યો આર્યકાલક પાસેથી અનુયોગ સાંભળતા ન હોવાથી તેઓ આર્યસાગર પાસે સુવર્ણભૂમિમાં ગયા. શિષ્યોને જણાવ્યું નહીં અને શય્યાતરને પણ ના પાડી. (બહુ આગ્રહ થાય તો જણાવજો એમ કહ્યું.)
સુવર્ણભૂમિમાં પહોંચી આચાર્યે વૃદ્ધ સાધુનું રૂપ ધર્યું. સાગરાચાર્ય તેમને જાણતાં ન હોવાથી તેમનો આદર-સત્કાર પણ ન કર્યો.
આ બાજુ ગૃહસ્વામીને ખૂબ જ આગ્રહ કરીને શિષ્યોએ પૂછ્યું ત્યારે કહ્યું આપ સર્વેથી દુઃખી થઈને ગુરુ આચાર્ય કાલક સાગરાચાર્ય પાસે ગયાછે. શિષ્યો પણ ત્યાં જવા નીકળ્યા. માર્ગમાં કોઈ પૂછે તો કહેતાં – આચાર્ય કાલક પધારી રહ્યાં છે.” એ સુવર્ણભૂમિમાં લોકોએ સાગરાચાર્યને કહ્યું - “આર્યકાલક શિષ્યપરિવારસહિત આવે છે. બધા આવ્યા. શિષ્યોએ પૂછ્યું - “આચાર્ય અહીં પધાર્યા છે?” ખબર ન હોવાથી સાગરાચાર્યના પાડી. પરંતુ શિષ્યોએ જ્યારે આર્યકાલકને વંદના કરી ત્યારે ખબર પડી. ગુરુને ઓળખીને તે શરમાયાં. તેમણે “
મિચ્છામી દુક્કડ કરી પ્રાયશ્ચિત્ત લીધું અને પૂછ્યું, “હે ક્ષમાશ્રમણ ! હું કેવી પ્રરૂપણા કરું છું.” આચાર્ય બોલ્યા, - “સુંદર ! પણ ગર્વ ન કરતાં.” “જેવી રીતે અંજલીમાં ભરેલી ધૂળ થોડીક તો ખરે છે તે પ્રમાણે આગમનો અર્થ ખરતો જાય છે. તીર્થકરો પાસેથી ગણધરો અને તેમની પાસેથી આચાર્યો પાસે અને તેમની પાસેથી ઉપાધ્યાય પાસે એમ પરંપરાથી આપણી પાસે આવ્યો. કોને ખબર છે કે કેટલાં પર્યાય ખરી પડ્યા? એટલે તું ગર્વ ન કરતો.” “મિચ્છામી દુક્કડે કહી આચાર્ય કાલકે શિષ્યો પ્રશિષ્યો આગળ અનુયોગના કથનનો આરંભ કર્યો.
(આધાર) - ઉત્ત. વિવૃત્તિ. પૃ.૭૯.
