________________
મરણસમાધિઃ એક અધ્યયન
|
31,
કરવાથી અને તેની ભાવના વારંવાર કરતાં રહેવાથી નિજગુણની રમણતા વધે છે. તે પછી નિયાણાનું સ્વરૂપ, રાગ દ્વેષ, મોહ વગેરેના ભેદની સમજાવટ આપી છે. રાગદ્વેષ મોહમાં જે ફસાય તેની સરખામણી કાચના ટૂકડાની ખાતર વૈડૂર્યરત્નનો નાશ કરનાર મૂર્ણની સાથે કરી છે."
વળી ગાથા ૧૪૧માં કહ્યું છે કે ઈંદ્રિયોના વિષયોમાં આસક્ત બનેલાં મહામૂઢ જીવો, પીંછાઓ વિનાના અને છેદાયેલી પાંખવાળા પંખીઓની જેમ સંસારરૂપ સાગરમાં ડૂબી મરે છે.
પરિસહો કે બીજી પીડાના અવસરે મનને સ્થિર રાખવું, પોતાની અનશનની. પ્રતિજ્ઞા સંભારવી વગેરે ઉપદેશના અંતે કહ્યું – “અનશનપૂર્વક, સમાધિપૂર્વક મૃત્યુને વરનાર શ્રાવક જઘન્યથી સૌધર્મ દેવલોક અને ઉત્કૃષ્ટ આરાધના કરનાર અશ્રુત દેવલોક તથા સર્વાર્થસિદ્ધ વિમાનમાં દેવપણું પામે છે તથા પરિણામની વિશુદ્ધિથી મધ્યમ આરાધના કરનાર સાધુપુરુષ સર્વાર્થસિદ્ધ વિમાનના સુખને તથા ઉત્કૃષ્ટ આરાધના કરનાર સાધુ મહાત્મા મોક્ષના અનંત સુખોને મેળવે છે.”
મરણસમાધિગ્રંથની ગાથાઓમાં ભક્તપરિજ્ઞાની ગાથાઓ જેવા ભાવ, વિષયવસ્તુની સમાનતા ઘણી જોવા મળે છે. જેમ કે-અરિહંતપદના નમસ્કારથી પાપનો છેદ, પાંચ મહાવ્રતો, વિષયકષાયનું દમન કરીને આરાધનાપતાકાનું હરણ, કર્મના ઉદયે વેદના આવે તો સમભાવે સહન કરવાનો ઉપદેશ, શલ્યના ઉદ્ધરણથી આરાધકત્વ વગેરે તથા સમાધિમરણને પામેલાં મહાપુરુષોના દ્રષ્ટાંતો પણ ઘણા મરણસમાધિની જેવા છે. ૧૪) ગચ્છાયાર (ગચ્છાચાર):
પ્રસ્તુત પ્રકીર્ણકના કર્તા કોઈ અજ્ઞાત શ્રુતજ્ઞાની અથવા સ્થવિર ભગવંત હોવાનું મનાય છે. કર્તાની જાણ આપણને નથી તેથી સૂત્રની રચનાનો સમય જાણવો પણ મુશ્કેલ છે.. ૬૧. ભક્તપરિણા - ગાથા ૧૩૭. ૬૨. વિવિયપત્તા પતિ સંરક્ષયાં નીવા |
पक्खि व्व छित्रपक्खा सुसीलगुणपेहुणविहूणा ॥ १४१ ।। ૬૩. ભક્તપરિજ્ઞા ગાથા - ૧૬૯-૧૭૦. ૬૪. જુઓ પરિશિષ્ટ-૨.
