________________
મરણસમાધિ: એક અધ્યયન
131
સુંદર રીતે સંલેખનાનું સ્વરૂપ સમજાવ્યા પછી તેની આવશ્યકતા બતાવતાં કહે છે –
“મૃત્યુ સમયની ક્રિયાને સુધારવા અર્થાત્ સન્યાસ ધારણ કરવો તે જ તપનું ફળ છે એમ સર્વજ્ઞ ભગવંત કહે છે, માટે જ્યાં સુધી શક્તિ છે ત્યાં સુધી સમાધિમરણમાં પ્રયત્ન કરવો જોઈએ.”૭૭
સમાધિમરણની અથવા સંલેખનાની વિધી બતાવતાં શ્રી સમન્તભદ્રાચાર્ય કહે છે – “રાગ, દ્વેષ, બાહ્યાભ્યતર પરિગ્રહને છોડીને શુદ્ધ મનના બની પ્રિય વચનોથી પોતાના કુટુંબીઓ, નોકરચાકરને ક્ષમા કરે અને પોતે પણ ક્ષમા કરાવે. છલકપટરહિત અને કતકારિત અનુમોદના પૂર્વક પોતે કરેલાં સર્વ પાપોની આલોચના લઈ પાંચ મહાવ્રતો ધારણ કરે, શોક, ભય, વિષાદ, કલુષિતતા, અરતિ ત્યાગીને પોતાના બલ, ઉત્સાહને પ્રગટ કરીને શાસ્ત્રવચનમાં મનને પ્રસન્ન કરે. ક્રમપૂર્વક આહારને છોડીને દૂધ, છાશ, લેવાનું વધારીને પછી તે પણ છોડીને કાંજી, ગરમ પાણીનો વધારે ઉપયોગ કરી ક્રમશઃ ગરમ પાણીનો પણ ત્યાગ કરી શક્તિપૂર્વક ઉપવાસ કરી પંચનમસ્કારમંત્રના સ્મરણપૂર્વક શરીરને છોડવું.૭૮ - સંલેખના ધારણ કરનાર મોક્ષરૂપ ફળને પામે છે તથા સંલેખનાથી ઉપાર્જન કરેલો ધર્મ, પ્રતિષ્ઠા, ધન, આજ્ઞા, ઐશ્વર્ય, સેના, નોકરચાકરની બહુલતા જેવા અભ્યદયને આપે છે.૭૯ ધર્મામૃત સાગર) -
પંડિત આશાધરજી રચિત ધર્મામૃત આઠ અધ્યાયમાં વર્ગીકૃત થયો છે. જેમાં ૮માં અધ્યાયમાં સમાધિમરણનું સ્વરૂપ, વિધિ, યોગ્ય સ્થાન, સંસ્તર, કષાયને ક્ષીણ કરવાની સાધના, આહારનો ત્યાગ પહેલાં વિભિન્ન ત્યાગની જરૂર, સમાધિમરણ આત્મહત્યામાં અંતર, સમાધિમરણમાં સહાયક આચાર્ય, સમાધિમરણના અતિચાર વગેરે વર્ણન છે. ઉપાસકાધ્યયન -
૭૭. રત્નકરંડક શ્રાવકાચાર. ૬ઠ્ઠો અધ્યાય. ગાથા. ૧૨૩. ૭૮. એજન. ગાથા ૧૨૪-૧૨૮. ૭૯. એજન. ગાથા ૧૩૫.
