________________
મરણસમાધિ : એક અધ્યયન
પરમતત્ત્વ, દિવ્યતત્ત્વ પ્રત્યે જો આસક્તિ જાગે તો પણ દુન્યવી વસ્તુઓનું આકર્ષણ ન રહે અને મરણના ભયથી માણસ મુક્ત બની શકે કારણ કે અનાસક્તિ એ નિર્ભયતાનું મુખ્ય કારણ છે.
204
ધૂમકેતુના શબ્દોમાં -
“એ માણસ જીવનને સમજી શક્યો કહેવાય જેણે મૃત્યુનો ભય ત્યજયો હોય છતાં મૃત્યુ ઈછ્યું કોઈ દિવસ ન હોય, જેની મૃત્યુ માટેની તૈયારી હોય છતાં જીવન મૃત્યુ કરતાં વધારે મહાનછે એ વાતમાં શ્રદ્ધા હોય, મૃત્યુનું જ્ઞાન હોય છતાં જીવનના રસ પ્રત્યે ઉદાસી ન હોય.૧
મૃત્યુના સ્વરૂપ વિશે સમજતાં માણસ એ પણ જાણી શકે છે કે આ મૃત્યુ એ અનિવાર્ય છે. દરેક જીવન પામનાર જીવનું મરણ એ તો નિશ્ચિત્ત જ છે. મૃત્યુને રોકી શકાતું નથી. જ્યાં સુધી આત્મા અને દેહનો સંબંધ છે ત્યાં સુધી મમતા રહે પછી તો...
કોના છોરું અને કોના વાછરું, કોના માય અને બાપ, અંતકાલે જવું જીવને એકલું, સાથે પુણ્ય અને પાપ..૨ એક રે દિવસ એવો આવશે.
જેમ મોતને રોકી શકાતું નથી તેમ મોતથી નાસી પણ શકાતું નથી, મોતથી છટકવાના બધા જ પ્રયાસો નિષ્ફળ થાયછે. કોઈ જડીબુટ્ટી અથવા સંજીવની મંત્ર વગેરેથી પણ અમરત્વને પામેલા વ્યક્તિઓની વાત આપણે ધર્મપુસ્તકોમાં વાંચીએ છીએ. તે કદાચ અપવાદ હોઈ શકે બાકી દરેક જન્મેલાને મરવું પડે છે.
૧.
૨.
૩.
અનિવાર્ય, અનિશ્ચિત્ત, અચોક્કસ, અનિયમિત, નાઈલાજ મૃત્યુને જીતવા માટેનો ઉપાય શું ? જ્ઞાનીઓએ અધ્યાત્મ જાગૃતિ તથા મૃત્યુના જ્ઞાન વિશેની સભાનતાને મૃત્યુ ઉપર વિજય મેળવવા માટે ઉત્કૃષ્ટ ઉપાય તરીકે બતાવ્યો છે. આત્માને ઓળખી લેનાર માણસ મૃત્યુના ભયથી પર બની જાય છે. જેની પાસે કાળના પ્રહારને ઓળખવાની સમજણ છે એને માટે મૃત્યુ મંગલ બની જાય છે.
મોત પર મનન-પૃ.૨૫૫.
વૈરાગ્યની સજ્ઝાય
મૃત્યુની મંગળ પળે-ભાનુમતી શાહ-પૃ.૧૮.
