________________
મરણસમાધિ: એક અધ્યયન
184
વિહરવા લાગ્યા. વિહાર કરતાં કરતાં રાજગૃહ નજીક વૈભારગિરિની તળેટીની વસ્તીમાં આવ્યા. ત્યાં યથાકલ્પ અવગ્રહ આજ્ઞા લઈને ઉતર્યા. તે સમયે હેમંત ઋતુ હતી. ઠંડીના દિવસો હતા. ચારે મુનિ દિવસના ત્રીજા ભાગમાં ભિક્ષાચર્યા માટે નગરમાં આવ્યા. એષણીય આહાર કરીને ફરીથી વૈભારગિરિ પાસે આવવા નીકળ્યાં. માર્ગમાં કુબેરસેન મુનિને વૈભારગિરિની કંદરા પાસે રાત પડી ગઈ. તેથી ત્યાં રોકાઈ ગયા. બીજા કુબેરમિત્ર મુનિ બગીચામાં રાત પડવાથી રોકાઈ ગયા. ત્રીજા કુબેરવલ્લભ મુનિ બગીચાની પાસે રોકાઈ ગયા અને કુબેરપ્રિય મુનિ રાજગૃહી નગરી પાસે રોકાઈ ગયા.
ચારે મુનિને ચારે પ્રહરે ઠંડીની વેદના અસહ્ય થઈ પડી, અડગતાથી ઠંડીની વેદના સહી સમાધિભાવમાં રહ્યાં. ચારે મુનિ વારાફરતી પહેલાં પ્રહરે કુબેરસેન, બીજા પ્રહરે કુબેરમિત્ર, ત્રીજા પ્રહરે કુબેરવલ્લભ અને ચોથા પ્રહરે કુબેરપ્રિય કાળધર્મ પામ્યા અને સિદ્ધ થયા.
(આધાર) - ઉત્ત. વિવૃત્તી પૃ. ૨૯. અરહત્રક (અરણિક મુનિ) (મરણસમાધિગાથા ૪૭૫-૪૭૮,૪૯૦) તગરા નગરના દત્ત શ્રેષ્ઠિનો અરણિક નામે પુત્ર હતો. અરમિત્રાચાર્ય ગુરુનો ઉપદેશ સાંભળી માતા, પિતા, પુત્ર દીક્ષિત બન્યાં. વાત્સલ્યને લીધે પિતા ભિક્ષા તથા અન્ય કામ પુત્ર પાસે ન કરાવતાં. તેથી પુત્રને સહન કરવાની આદત ન પડી. કાળક્રમે પિતા કાળધર્મ પામ્યાં. પછી અરણિકમુનિ ભિક્ષા માટે નીકળ્યાં. આદત ન હોવાથી શ્રમિત થયાં. આરામ લેવા માટે એક ઘરના ઓટલે બેઠા. ગૃહસ્વામિની પતિવિયોગિની હતી. હાવભાવથી મુનિને પ્રેમપાશમાં ફસાવ્યાં.
ભદ્રા” સાધ્વી અરણિક પાછા ન ફરવાથી બૂમો પાડતાં પાડતાં ગલીઓમાં ફર્યા. ત્રીજા દિવસે અરણિક જ્યાં હતો તે મહેલની નીચેથી બૂમો મારતાં જતાં હતાં. અરણિક મુનિએ માતાની અવસ્થા જોઈ-પગમાં પડીમા માગી. ગુરુ પાસે જઈ પ્રાયશ્ચિત લીધું. “જે સુકુમારિતાએ મને આડે રસ્તે દોર્યો તે સુકુમારિતાને ખલાસ
કરું.”
