________________
મરણસમાધિ : એક અધ્યયન
ચાલી ગયા અને બ્રહ્મદત્ત પોતાના ઘરમાં રહ્યો. પૂર્વભવમાં કરેલ નિયાણાથી ધર્મપ્રાપ્તિથી દૂર રહી અનેક પાપકર્મો ઉપાર્જિત કરી સાતસો વર્ષનું આયુષ્ય પૂર્ણ કરીને સાતમી નરકનો અધિકારી બન્યો.
163
મરણસમાધિમાં આ દ્રષ્ટાંત ભવનિર્વેદના ઉપદેશ માટે અપાયુંછે. સંસારમાં સંબંધી, બંધુઓ ઉપર અનુરાગ ન કરવો. માતા હોવા છતાં બ્રહ્મદત્તની માતા ચુલનીએ પોતાના સ્વાર્થ ખાતર પુત્રના પ્રાણને પણ હોડમાં મૂક્યો.
(આધાર :) - ઉપદેશમાલા - હિન્દી અનુવાદ - મુનિ પદ્મવિજયજી ગણિ ટીકાકાર પં. રામવિજયજી ગણિ
સંશોધક – નેમિચન્દ્રજી મહારાજ. પૃ. ૧૦૧.
–
પ્રકાશક - નિર્ગથ સાહિત્ય પ્રકાશન સંઘ દિલ્હી. ૧૯૭૧
સનત્ ચક્રવર્તી (મરણસમાધિ ગાથા ૪૦૯-૪૧૨)
હસ્તિનાપુરમાં અશ્વસેન રાજાની રાણી સહદેવીની કૂખે પુત્ર અવતર્યો, તેનું નામ સનત્કુમાર પાડવામાં આવ્યું. બાળપણથી જ અદ્ભૂત રૂપને પામેલાં સનત્કુમાર યુવાનીમાં આવતાં દેવોની પણ પ્રશંસાને પાત્ર બન્યા. ઈંદ્રસભામાં સૌધર્મેન્દ્રે સનત્કુમારના રૂપની ઘણી પ્રશંસા કરી.
બે દેવોને આ વાતની પરીક્ષા કરવાની ઈચ્છા થઈ. દેવો સનત્કુમારને તળવા આવ્યા ત્યારે તે વ્યાયામશાળામાં હતો. દેવો તેમનું રૂપ જોઈને મોમાં આંગળાં નાખી ગયા. સનત્કુમારે એમને રાજસભામાં આવવાનું આમંત્રણ આપી કહ્યું – “આ રૂપ તો કંઈ નથી. હજુ હું સ્નાન પછી વસ્ત્રાલંકારોથી વિભૂષિત થાઉં ત્યારે રંગ કંઈ ઓર જ હશે.” દેવો ફરીથી રાજસભામાં પણ આવે છે. પરંતુ તે સમયે તેઓ વિષાદ પામે છે. સનત્કુમારના પ્રશ્ન પૂછવાથી દેવો જણાવે છે કે – “અત્યારે તમારી કાયા રોગે ભરાણીછે.” (માનવદેહની સતત ક્ષીણ થતી ક્રાંતિ દેવોએ અવધિજ્ઞાનથી જોઈ હતી.) સનત્કુમારે દેવોની વાતમાં વિશ્વાસ મૂકતાં પહેલાં એક પાત્ર મંગાવ્યું. પાત્રમાં ફૂંકતાં તેમાં કીડા દેખાયા.
કાયાની આવી જબરદસ્ત પરિવર્તનશીલતા ઉપરથી સનત્કુમારને વૈરાગ્ય આવ્યો અને તરત જ દીક્ષા લીધી. ચક્રવર્તીપણાના ૧૪ રત્નો, સ્ત્રીરત્નો,
