________________
મરણસમાધિઃ એક અધ્યયન
68
આવશ્યક નિર્યુક્તિમાંથી ૮ ગાથાઓ પિંડનિર્યુક્તિમાંથી ૨ ગાથાઓ ઓધનિયુક્તિમાંથી ૮ ગાથાઓ ઉત્તરાધ્યયન નિર્યુક્તિમાંથી ર ગાથાઓ દસવૈકાલિક નિર્યુક્તિમાંથી ૧ ગાથા આમ, પ્રસ્તુત રચનાનો સમય પમી શતીના ઉત્તરાર્ધ પછીનો હોઈ શકે.
૪) જીવકલ્પ સૂત્રમાંથી પ્રસ્તુત ગ્રંથકારે ૨૪ ગાથાઓ લીધી છે, તથા વ્યવહારભાષ્યમાંથી ૨૦ગાથાઓ અહીં લેવામાં આવી છે.
બન્ને ગ્રંથો-જીતકલ્પ તથા વ્યવહારભાષ્યના કર્તા જિનભદ્રગણિ ક્ષમાશ્રમણ છે. જિનભદ્રગણિનો સમય લગભગ વિ.સ. ૫૪૬-૬૫૦નો છે.
આથી પ્રસ્તુત કરણસમાધિગ્રંથનો સમય વિક્રમની ૬ઠ્ઠી શતી પછીનો થયો.
૫) ઈ.સ. ની ૮મી શતાબ્દીમાં થયેલાં હરિભદ્રસૂરિ રચિત “પંચાશક' સૂત્રમાંથી પ્રસ્તુત ગ્રંથકારે ૫ ગાથાઓ લીધી છે, આ ઉપરથી લાગે છે કે ૮મી શતાબ્દી સુધી પ્રસ્તુત ગ્રંથ લખાયો ન હતો.
૬) જુદા જુદા સમયે લખાયેલ પ્રકીર્ણક ગ્રંથોમાંથી ઘણા પ્રકીર્ણકોની ગાથાઓ મરણસમાધિને મળતી આવે છે. જેમ કે -
ક.મહાપ્રત્યાખ્યાન-પ્રસ્તુત કરણસમાધિ અને મધ્યપ્રત્યાખ્યાનની ૬૬ ગાથાઓ સમાન છે. પ્રત્યાખ્યાનનો સમય આમતો નિશ્ચિત નથી, પરંતુ પમી શતીની આસપાસનો કહી શકાય છે, કારણ નંદીસૂત્ર તથા પાકિસૂત્રમાં તેનો ઉલ્લેખ છે.
ખ. નંદસૂત્ર તથા પાક્ષિકસૂત્રમાં ઉલ્લેખ થયેલ ચંદ્રાવેધ્યક પ્રકીર્ણકમાંથી પણ મરણસમાધિ ગ્રંથની સાત ગાથાઓ મળતી આવે છે.
ગ. તે જ પ્રમાણે સંથારગ પDણયની પણ આઠ ગાથાઓ મરણસમાધિને મળતી આવે છે. ૩૯ ૩૬. જૈનાગમ સ્વાધ્યાય. પૃ.૩૩૭. ૩૭. જુઓ પરિશિષ્ટ ન. ૧. ૩૮. જુઓ પરિશિષ્ટ ન. ૧. ૩૯. જુઓ પરિશિષ્ટ નં. ૧.
