________________
મરણસમાધિ: એક અધ્યયન
177.
સુકોશલ મુનિ (મરણસમાધિ ગાથા ૪૬૭,૪૬૮). અયોધ્યા નગરીમાં મહારાજા કીર્તિધર રાજ્ય કરતા હતા. તેમની પત્ની સહદેવી હતી સુકોશલ તે બન્નેનો પુત્ર હતો. રાજા કીર્તિધર બાળકની બાલ્યાવસ્થામાં સંયમી બન્યા. તેથી સુકોશલ રાજા બન્યા.
દીક્ષા લીધા પછી કીર્તિધર મુનિ માસક્ષમણને પારણે માસક્ષમણની તપસ્યા કરતા. એક સમયે તેઓ અયોધ્યામાં આવી પહોંચ્યા. આહાર માટે નીકળ્યા. તેમને જોઈ રાજમાતાને ક્રોધ થયો અને બાળ સુકોશલને લઈ જશે તેની બીક લાગી. કોટવાળને કહીને મુનિને નગરબહાર કાઢવાની આજ્ઞા આપી. સુકોશલની ધાવમાતાને આ સાંભળી દુઃખ થયું.
તે દુઃખી કેમ છે તે જાણવાના પ્રયાસમાં સુકોશલને જાણ થઈકે મારા પિતાશ્રીને માતાએ નગર બહાર કઢાવ્યાં છે. તરત પોતે ત્યાં ગયા અને મુનિને છોડાવી પોતે પણ દીક્ષા લઈ લીધી. આર્તધ્યાનને કારણે રાણી મરીને સિંહણ બની.
કાર્તિકી પૂનમના દિવસે ચાતુર્માસિકતપના પારણે નગરમાં આવતાં કીર્તિધર અને સુકોશલ મુનિ ઉપર ભૂખથી પીડાતી તે સિંહણે ઝાપટ મારી ફાડી ખાધા. મરણાંતિક ઉપસર્ગમાં પણ સુકોશલ મુનિ ધ્યાનમાં લીન રહ્યા. અનેક જગ્યાએ ઘા કરી લોહી પીતી (પોતાના પૂર્વભવના પુત્રનું) સિંહણને જાતિસ્મરણ જ્ઞાન થયું અને પશ્ચાતાપ થયો ત્યાં જ આમરણ અનશન કર્યું અને ૮મા દેવલોકમાં ગઈ.
કિર્તિધર મુનિએ પણ આ બધું સમતાથી સહ્યું. આત્મભાવથી વિચલિત થયા વગર કેવળજ્ઞાનને પ્રાપ્ત કરી નિર્વાણને પામ્યા.
(આધાર :) - આવશ્યક સૂત્ર. વજસ્વામી (મરણસમાધિ ગાથા ૪૬૯-૪૭૪) અવન્તી દેશમાં તુમ્બવન સન્નિવેશમાં ધનગિરિ નામે શ્રાવક હતો, તેનો વિવાહ ધનપાલ શ્રેષ્ઠીની કન્યા સુનંદા સાથે થયો હતો. સુનંદાના ભાઈ આર્યશર્માએ સિંહગિરિ આચાર્ય પાસે દીક્ષા લીધી હતી. ધનગિરિને પણ દીક્ષાની ,
