________________
–
શ્રી ભક્તામર સ્તોત્ર - 187 મારી અલ્પબુદ્ધિ છે તે જાણવા છતાં આ સંકોચ છોડીને, લજ્જાનો ત્યાગ કરીને હું સ્તુતિ કરી રહ્યો છું. અને બીજી બે પંક્તિઓમાં તેઓ આ પ્રયત્ન કેવો છે તેની સરખામણી કરવા માટે ઉદાહરણ આપે છે કે તે પાણીમાં દેખાઈ રહેલા ચંદ્રમાના પ્રતિબિંબને પકડવા હાથ લંબાવતા બાળક જેવું અલ્પબુદ્ધિ કાર્ય છે. પરંતુ ભક્તિવશ હું તેમ કર્યા વગર રહી શકું તેમ નથી. તો એક નાદાન બાળકની બાલ સુલભ ચેષ્ટા ગણી તેને નિભાવી લેવા પ્રભુને વીનવે છે. કારણ કે તે માટે પ્રભુ પ્રત્યેની તેમની અનન્ય ભક્તિ જ કારણભૂત છે. તેથી ઇન્દ્રો પણ જેના ગુણગાન ગાવા-સ્તુતિ કરવા અસમર્થ છે. તેવા ઇષ્ટદેવ શ્રી આદિજિનની સ્તુતિ કરવા માટે સ્તોત્રકાર અલ્પજ્ઞાની હોવા છતાં ભક્તિવશ સ્તુતિ કર્યા વગર રહી શકે તેમ નથી. તેમ કહીને નિશ્ચયને તો દઢ જ કરવામાં આવ્યો છે. શ્લોક ૪થો
वक्तुं गुणान् गुणसमुद्र । शशाङ्ककान्तान् कस्ते क्षमः सुरगुरुप्रतिमोऽपि बुद्धया ? कल्पान्तकालपवनोद्धतनक्रचक्रं को वा तरीतुमलमम्बुनिधिं भुजाम्याम् ? || ४ || સદ્ગુણોથી ભરપુર તમે ચંદ્રવતું શોભનારા. દેવોના એ ગુરુ નવ શકે ગુણ ગાઈ તમારા; જે સિંધુમાં પ્રલય સમયે ઉછળે પ્રાણીઓ રે,
તેને ક્યારે પણ કરી શકે કોણ રે બાહુ જોરે ? (૪) Tળસમુદ્ર ! હે ગુણના સમુદ્ર ! અહીં ગુણ શબ્દથી જ્ઞાન, દર્શન, ચારિત્ર આદિ આત્માના વિવિધ ગુણો સમજવા. યુદ્ધ – બુદ્ધિ વડે સુરગુરુપ્રતિમા – બૃહસ્પતિ જેવો. સુરઇ પણ બૃહસ્પતિ, તેના પ્રતિમ્ – સમાન, તે સુરપુર પ્રતિમા / પ – અપિવ. – કોણ મનુષ્ય ?, તે - તારા, તમારા. શશી* છાત્તાન – ચન્દ્રમાં સમાન ઉજ્વલ એવા, પાશ ચંદ્રમા, તેના જેવા મા - ઉજ્વલ તે, શશષ્ઠ ઋત્તિ આ પદ ગુIનું વિશેષણ હોવાથી દ્વિતીયાના બહુવચનમાં છે. ગુન – ગુણોને, વવતુમ્ – કહેવાને, ક્ષમ: - સમર્થ છે, અહીં મસ્ત પદ અધ્યાહારથી લેવાનું છે. વી – અથવા, ત્યાન્તાનપવનોદ્ધતિનવમ્ – પ્રલયકાલના પવનથી જેમાં મગરમચ્છો વગેરે ભયંકર પ્રાણીઓ ઊછળી રહેલાં છે એવા. – – યુગ તેના સત્તા નિમિત્તનો જે વાત તે છત્પત્તાન – અર્થાત્ પ્રલયકાળ, તેના પવન વડે ઉદ્ધત ઊછળી રહેલો એ જ નક્ક - મગરમચ્છ વગેરે ભયંકર જળચરોનો સમુદાય, તે
ત્માન્તનાવનોદ્ધતન તેને આ પદ મ્યુનિધિમનું વિશેષણ હોવાથી દ્વિતીયાના એકવચનમાં આવેલું છે) લૌકિક માન્યતા એવી છે કે જ્યારે પ્રલય થવાનો હોય, ત્યારે અતિ ભયંકર પવન વાય છે. તેના લીધે મહાસાગરમાં ભયંકર મોજાંઓ ઊછળે છે અને તેમાં ઊંડે ઊંડે
