________________
જ્યોતિષી દેવેની સ્થિતિ (આયુ.) तिसु एग अद्ध पाउ ति, अद्ध साहिचउरटुभागो य। चउजुयले चउभागो, दु अट्ठ लके सहस्सद्धं ॥११॥
અર્થ–આ ગાથામાં ચંદ્ર, સૂર્ય, ગ્રહ, નક્ષત્ર ને તારાના દેવ અને તે પાંચેની દેવીઓ મળી દશેનું ઉત્કૃષ્ટ આયુ પૂર્વાદ્ધ વડે કહેલ છે અને ઉત્તરાર્ધ વડે દશેનું જઘન્ય આયુ અને ઉત્કૃષ્ટમાં રહેલ શેષ હકીક્ત કહેલ છે. આ પ્રમાણે સમુદાયાર્થ છે, હવે અન્વયવાર્થ કહે છે. ચંદ્ર, સૂર્ય ને ગ્રહનું ઉત્કૃષ્ટ આયુ એક પલ્યોપમનું, (આમાં વિશેષ છે તે પછી કહેશે.) નક્ષત્રનું અર્ધપત્યોપમનું ને તારાનું પાપમના ચોથા ભાગનું જાણવું. ચંદ્ર, સૂર્ય ને ગ્રહની દેવીનું ઉત્કૃછાયુ અર્ધપાપમનું, નક્ષત્રની દેવીનું સાધિક પલ્યોપમના ચોથા ભાગનું ને તારાની દેવીનું સાધિક પલ્યોપમના આઠમા ભાગનું જાણવું.
આ પ્રમાણે તિષ્ક દેવ-દેવીનું ઉત્કૃષ્ટાયુ કહ્યું, હવે જઘન્ય કહે છેદેવ દેવીરૂપ પ્રથમના ચાર યુગલનું અર્થાત્ ચંદ્ર દેવ-દેવીનું, સૂર્ય દેવ-દેવીનું, ગ્રહ દેવ-દેવીનું અને નક્ષત્ર દેવ-દેવીનું પ્રત્યેકનું જઘન્યાય પલ્યોપમના ચોથા ભાગનું અને બે–તારાના દેવ ને દેવીરૂપ તિક સંઘાતનું જઘન્ય આયુ પામના આઠમા ભાગનું જાણવું. હવે ચંદ્ર-સૂર્યના દેવદેવીના ઉત્કૃષ્ટ આયુમાં કહેવાનું બાકી છે તે એ છે કે ચંદ્ર દેવનું ઉત્કૃષ્ટ આયુ પ્રથમ પાપમનું કહ્યું છે તે ઉપર એક લાખ વર્ષનું જાણવું. સૂર્ય દેવનું પલ્યોપમ ઉપરાંત હજાર વર્ષનું જાણવું અને ચંદ્રની દેવીનું અર્ધપત્યેપમ કહેલ છે તેમાં પ૦૦૦૦ વર્ષ સાધિક ને સૂર્યની દેવીનું અર્ધપલ્યોપમનું કહ્યું છે તેમાં પાંચ સો વર્ષ સાધિક સમજવા.૧૧.
( અહીં તથા વો કહીને માગધી પાઠ લખ્યો છે તે અક્ષરશ: ઉપર જણાવેલા ભાવને જ કહેનાર હોવાથી તે મૂળ કે તેનો અર્થ અહીં લખેલ નથી.) હવે ભવનવાસી ને વ્યંતરનિકાયના દેવ-દેવીના આયુસબંઘી યંત્ર. (૧) દક્ષિણ દિશાએ જઘન્યાયુ ઉત્કૃષ્ટાયુ | ઉત્તર દિશાએ જઘન્યાયું ઉત્કૃષ્ટાયુ ૧ અસુરકુમાર દેવનું ૧૦૦૦૦વર્ષ | એક સાગરોપમ ૧ અસુરકુમાર ૧૦૦૦૦વર્ષ સાધિકસાગરો
| | દેવાનું ર અસુરકુમાર દેવીનું ,, કા પલ્યોપમ ર અસુરકુમાર
જા પલ્યોપમ
દેવીનું નાગકુમારાદિ નવ ,, ના પલ્યોપમ ૩ નવનિકાયના દેશના બે પલ્ય | નિકાયના દેવનું |
દેવાનું જનવનિકાયની દેવીનું અર્ધ પલ્યોપમ ૪ નવનિકાયની
દેશન એક પલ્ય
| દેવીનું N વ્યંતર દેવાનું | એકપલ્યોપમ | ૫ વ્યંતર દેવીનું
અર્ધપલ્યોપમ ((દક્ષિણ ઉત્તર બને
| દક્ષિણ ઉત્તર બંને
