________________
સર્વ અભ્યંતર માંડલે ઉદય પામતા સૂર્ય જેટલા ક્ષેત્રમાં ઉપલભ્યમાન થાય તે ક્ષેત્રનું પરિમાણ કહે છે:-કટસંક્રાંતિના પ્રારંભમાં ઉદય કાળે સૂર્યને મનુષ્યા ૪૭૨૬૩ ચેાજન અને એક ચેાજનના છે. અસ્ત સમયે પણ તેટલા જ ચેાજન દૂર રહેલાને જોઇ શકે છે.
ભાગ એટલા દૂર રહેલાને જોઈ શકે
વિમાનનું પ્રમાણ માપવા માટે કલ્પના કરેલી દેવાની
ઉપર જણાવ્યા પ્રમાણે સૂર્યને જોઇ શકવાના
યેા. ૯૪પર૬૪ તે ૩ વડે ગુણતાં ચંડાગતિવાળા
યેા. ૯૪પર૬૪૪ ને પ વડે ગુણતાં 'ચપળાગતિવાળા યેા. ૪પર૬૪ ને છ વડે ગુણતાં
જવનાગતિવાળા
યેા. ૯૪પર૬૪૪ ને ૯ વડે ગુણતાં
વેગાગતિવાળા
દેવાનું પગલું
દેવાનું પગલું દેવાનું પગલું
દેવાનું પગલું
ગતિનુ યંત્ર, ૪૧ મુ,
વાજનને ખમા કરતાં
૯૪૫૨૬૩ યાજન થાય.
ચેા. ૨૮૩૫૮૦ ભાગ થાય ચડાગતિવડે વિમાનના વિષ્ણુંભ માપવેશ ચે।. ૪૭ર ૬૩૩ ભાગ થાય ચપળાગતિવડે વિમાનને આયામ માપવા ચા. ૬૬૧૬૮૬પૃષ્ઠ ભાગ થાય જવનાતિવડે વિમાનની
આભ્યંતર પરિધિ માપવી
યેા. ૮૫૦૭૪૦૮ ભાગ થાય વેગાગતિવડે વિમાનની બાહ્ય પરિધિ
માપવી
ઉપર જણાવ્યા પ્રમાણે ચારે પ્રકારની ગતિવડે ચાલનારા ચારે દેવા એકી સાથે વિભાદિનું પરિમાણ મુકરર કરવા માટે ચંડાદિ ગતિવડે પેાતાના ત્રણ, પાંચ, સાત અને નવ ગુણા પગલાવડે સૂર્યોદયથી સૂર્યાસ્ત સુધી અવિચ્છિન્ન છ માસ સુધી ચાલે તેા પણ તે વિમાનાના વિષ્ઠભાદિને પાર પામી શકે નહીં; કારણ કે ગતિના ચેાજન સંખ્યાતા થાય અને વિમાનાના આયામ વિષ્ઠભાદિ અસંખ્યાતા યાજનના છે.
( ૪૪ )
