________________
ધર્મ રત્ન પ્રકરણ.
એને એકાંતપણે ધર્મ પ્રાપ્ત થાય જ છે, એ કાંઈ ચેકસ નિયમ નથી. પરંતુ અનુગ્રહની બુદ્ધિથી ઉપદેશ કરનાર વકતાને તો એકાંતપણે ધર્મ થાય છે જ.” આ પ્રમાણે ભાવાર્થ સહિત પદને અર્થ કહ્યો. ૩. ચોથે પદનો વિગ્રહ તે તો સમાસાદિક પદેને વિષે દેખાડી દીધે જ છે, તેથી જુદે દેખાડતા નથી. ૪. હવે ચાલના, તે આ પ્રમાણે—કઈ શંકા કરે કે – મૂળ ગાથામાં “ ગુનાનગૃ૬ એ પદ કહ્યું છે માટે વિમલરું' આ પદ કહેવાની કોઈ પણ જરૂર નથી. કારણ કે કેવળજ્ઞાન પણ ગુણ હોવાથી સમગ્રગુણમાં તેને સમાવેશ થઈ જાય છે. કેમકે સમગ્ર શબ્દ સર્વ ગુણેનો સંગ્રહ કરે છે. ૫. આ પ્રશ્ન ઉપર પ્રત્યવસ્થાન ( ઉત્તર) આપે છે.સવે ગુણેમાં કેવળજ્ઞાનરૂપ ગુણનું પ્રધાનપણું જણાવવા માટે તેનું જુદું ગ્રહણ કર્યું છે. કેમકે આ કેવળજ્ઞાન રૂપી ગુણ હોવાથી અવશ્ય મોક્ષની પ્રાપ્તિ થાય છે. માટે સર્વ ગુણામાં આ ગુણ પ્રધાન છે, તેથી તેને જુદે પાડીને કહ્યો છે. આ ન્યાય લેકમાં પણ જોવામાં અાવે છે. જેમકે “સર્વે બ્રાહ્મણો આવ્યા છે, અને વિશિષ્ટ પણ આવ્યા છે.” (અહીં વશિષ્ઠ પોતે બ્રાહ્મણ હોવાથી સર્વ બ્રાહ્મણોમાં જ તેનો સમાવેશ થઈ શકે છે, તે પણ વશિષ્ઠ સર્વમાં મુખ્ય હોવાથી તેનું નામ દઈને જુદું કહ્યું.) આ પ્રમાણે પહેલી ગાથાનો અર્થ પૂર્ણ થયે.
હું ઉપદેશ આપું છું' એમ જે પ્રતિજ્ઞા કરી, તેનેજ કહેવાની ઈચ્છાથી ગ્રંથકાર પ્રસ્તાવના કરે છે. -
भवजलहिम्मि अपारे, दुलहं मणुयत्तणं पि जंतूणं । तत्थ वि अणत्थहरणं, दुलहं सद्धम्मवररयणं ॥ २ ॥
મૂલાઈ–અપાર ભવસાગરમાં ભ્રમણ કરતા પ્રાણીઓને પ્રથમ મનુષ્યપણું પામવું એ પણ દુલભ છે. તેમાં પણ અનાથને દૂર કરનાર સદ્ધરૂપી શ્રેષ્ઠ રત્ન પામવું એ તો અતિ દુર્લભ છે. ૨.
ટકાથ–જેને વિષે પ્રાણીઓ, નારકી, તીર્યચ, મનુષ્ય અને
