________________
ધર્મરત્ન પ્રકરણ.
નહોતે, અને તેથી તે મનમાં સંતાપ પામી તેના છિદ્ર શોધવામાં તત્પર રહેતા હતા. એકદા પ્રાત:કાળેજ ઉપાધ્યાયે તે બન્નેને ઇંધણું લાવવા મોકલ્યા. તે વખતે અંગષિ ઉપાધ્યાયની આજ્ઞાને બહુમાન સહિત અંગીકાર કરી તરતજ અરણ્યમાં ગયો. બીજે રૂદ્રક આળસુ હોવાથી ધૂતના સ્થાનમાં અને દેવાલયમાં થતાં નાટકે જોવામાં રેકાયે, ત્યાં મધ્યાહુ સમય સુધી રહ્યો. તેટલામાં અધ્યાપકની આજ્ઞા
સ્મરણમાં આવવાથી તે અટવી તરફ ચાલ્યા. માર્ગમાં તેણે મટે લાકડાને ભારે લઈને આવતા અંગષિને જોયે. તે જોઈ અત્યંત ભય પામી શીધ્રપણે જતાં કેઈ ઠેકાણે નિર્જન નદીને કાંઠે પંથક નામના પુત્રને ભાત (ભજન) આપી પાછી વળેલી અને મેટા કાષ્ઠના ભારાથી નીચે નમી ગયેલી જ્યોતિર્યશા નામની વૃદ્ધ સ્ત્રીને જોઈ છેમની સંજ્ઞાને પણ ભૂલી જઈ તેને મારી તેને કાષ્ઠભારે પોતે લઈ પાછો ફરી આડે માગે શીધ્રગતિથી ઉપાધ્યાયની પાસે આવી બાલ્યા કે– હે ઉપાધ્યાય ! હે ઉપાધ્યાય ! તમારા અતિવહાલા શિષ્યની ચેષ્ટા સાંભળો. તે તમારી આજ્ઞાને તૃણ તુલ્ય પણ નહીં માની કેઈ ઠેકાણે મધ્યાન્હ સુધી ક્રીડા કરવામાં રોકાયો તે હમણાં જ અટવમાં જઈ ત્યાં આમતેમ અટન કરતો હતો, તેવામાં તેણે બીચારી લાકડાના ભારાના ભારથી પીડાયેલી પંથક નામના વત્સપાળની માતાને જોઈ તેણને ડેક મરડીને મારી નાંખી. તેને કાષ્ઠભારો લઈને હમણાંજ આવે છે.” આ પ્રમાણે તે કહે છે, એટલામાં અંગર્ષિ આવ્યા. તે જોઈ અત્યંત ક્રોધ પામેલા ઉપાધ્યાયે તેને કહ્યું કે –“અરે પાપી ! જ્યાં તું મારી દષ્ટિએ ન પડે ત્યાં જતો રહે.” - ઈત્યાદિક કઠોર વચને કહી તેને પોતાના ઘરમાંથી કાઢી મૂક્યું. તે સૌમ્ય સ્વભાવવાળો હોવાથી ગુરૂ ઉપર દ્વેષ કર્યા વિના જ નગરની
બહાર જઈ સમીપે કઈ વૃક્ષની છાયામાં બેસી વિચાર કરવા લાગ્યા - કેમ અહો! ચંદ્રમંડળમાંથી અંગારાની વૃષ્ટિની જેમ આ અસંભ
વિત થયું કેમકે આજેજ આ ગુરૂએ પ્રિયવાદી જનેના મુગટ સમાન
