________________
(૯૪)
ધર્મરત્ન પ્રકરણ.
આ ત્રીજું શીળ કહ્યું. ૩. તથા રાગ દ્વેષ રૂપી વિકારને ઉત્પન્ન કરવામાં કારણરૂપ વચનેને હાંસીએ કરીને, નિંદાના સ્વભાવે કરીને અથવા વાચાળપણાએ કરીને પણ બોલવાં નહીં. તેમાં રાગને ઉત્પન્ન કરનાર વચનો શૃંગાર રસવાળાં હોય છે. તે આ પ્રમાણે-“ રાજાને આખા રાજ્યમાં પૃથ્વી સારભૂત છે, પૃથ્વીમાં પણ પોતાની રાજધાનીનું ન ગર સારભૂત છે, નગરમાં પણ પોતાનો રાજમહેલ સારભૂત છે, મહેલમાં પણ પિતાની શય્યા સારભૂત છે, અને શય્યામાં પણ કામદેવનું સર્વસ્વ રૂપ શ્રેષ્ઠ પ્રિયા સારભૂત છે. આ સંસાર અસાર છે તો પણ દહીં, શીતળ જળ, તાંબૂલ અને સુંદર વેશ્યાઓએ કરીને જાણે સારવાળે હોય તેમ દેખાય છે.” તથા–“અમારે પ્રિયાનું જ એક દર્શન હે. બીજા બીજા (બૈદ્ધાદિક) દર્શનથી શું ફળ છે? કારણ કે પ્રિયારૂપ દર્શનથી તો સરોગચિત્ત કરીને પણ નિર્વાણ પ્રાપ્ત થાય છે.” શ્રેષને ઉત્પન્ન કરનાર વચને આ પ્રમાણે છે.-રે દાસીપુત્ર! રે માયાવી! તારી માયા લેકપ્રસિદ્ધ જ છે.” આવા કઠેર વચનથી ક્રોધ પામીને માણસ કાંતે પોતે મરે છે, અથવા સામાને મારે છે. વળી–આ ચાર છે, જર છે, આપણે છાની રીતે નિધાન પ્રાપ્ત કર્યું છે, આ રાજાનો વિરેાધી છે, અથવા આ માંસ ખાનાર છે, રાજાઓ પાપી જ હોય છે. કારણ કે શાસ્ત્રમાં રાજાને દશ વેશ્યા સમાન કહે છે, આ રાજાનો પુરેશહિત મદિરા પીયે છે, વળી તે દાસીને પતિ છે, તેથી તે ગુરૂ કેમ કહેવાય ? આવાં આવાં કઠોર વચનો કે જે પોતાને અને પર ઉપઘાત કરનારાં છે, તથા કુળને ક્ષય કરવાનાં કારણ રૂપ છે, તેવાં સર્વ વચન શાસ્ત્રમાં નિષેધ કરેલાં છે.” તથા જે ભાવશ્રાવક હોય તે ધર્મવિરૂદ્ધ વચનો પણ બોલતોનથી. ધર્મવિરૂદ્ધ વચન આ પ્રમાણે છે
હાથમાં આવેલા આ કામગો ભવિષ્યના કામગની ઈચ્છાથી કેમ જતા કરાય? કારણ કે પરલોક છે કે નહીં? તેની જ કેને ખબર છે?” ઈત્યાદિ આ ચોથું શીળ કહ્યું ૪. તથા મૂર્ખ માણસને આનંદ
૧ સુખ, મોક્ષ.
