________________
(૧૦)
ધર્મરત્ન પ્રકરણ. મૂલાઈ–આ એકવીશ ગુણેએ કરીને જે યુક્ત હોય તે ધર્મરત્નને યોગ્ય છે. તે ગુણે આ પ્રમાણે-અક્ષક , રૂપવાને ૨, પ્રકૃતિ વડે સભ્ય ૩, લોકપ્રિય ૪, અકુર પ, ભીરૂ ૬, અશઠ ૭, દાક્ષિણ્યતાવાળા ૮ લજ્જાળું , દયાળુ ૧૦, મધ્ય અને સૌમ્ય દષ્ટિવાળો ૧૧, ગુણનો રાગી ૧૨, સારી કથા કરવાવાળે ૧૩, સારા ( કુટુંબના ) પક્ષવાળો ૧૪, દીર્ધદષ્ટિવાળો ૧૫, વિશેષ જાણનાર ૧૬. વૃદ્ધને અનુસરનાર ૧૭, વિનયવાળે ૧૮, કૃતજ્ઞ ૧૦, પરના હિતને કરનાર ૨૦ અને લક્ષ્યને પામેલે-ચાર ૨૧.
ટીકાથ–પૂર્વસૂરિની કરેલી આ ત્રણ ગાથાને અર્થે આ પ્રમાણે છે-ધર્મોને મળે જે રત્ન જે છે તે ધર્મરત્ન એટલેજિનેશ્વરે. કહેલો દેશવિરતિ અને સર્વવિરતિ રૂપ સદાચાર, તેને યોગ્ય એટલે ઉચિત, મવતિ થાય છે. આ પદને અધ્યાહાર જાણ, પાજંતિમિg inત્તર-એકવીશ ગુણાએ કરીને યુક્ત એ છેલ્લા પદની સાથે સંબંધ કરો. તેજ ગુણેને કહેવા માટે ગુણ અને ગુણીને કથંચિત અભેદ છેએ ન્યાયને બતાવવા માટે ગુણને દેખાડવાપૂર્વક ગુણોને કહે છે. અક્ષુદ્ર, આ પદને અર્થ આગળ કહેશે ૧, તથા રૂપવાન પ્રશસ્ત રૂપવાળો અહીં વત્ પ્રત્યયને અર્થ પ્રશંસારૂપ થાય છે, કેવળ રૂપ માત્ર જ કહેવું હોય તો ઇન પ્રત્યય જોવામાં આવે છે, જેમકે “gિs: gફૂટ્યા:” “ પ્રોmic - “પુદ્ગલે રૂપવાળા કહ્યા છે. ૨, તથા પ્રકૃતિવડે-સ્વભાવવડે સામ્ય-પ્રશાંત ચિત્તવાળો હોવાથી સુંદર સ્વભાવવાળો ૩, સદાચારનું આચરણ કરવાથી લોકોને પ્રિય ૪, ૫રના દેષ જેવા એ વિગેરે ક્રૂર સ્વભાવ નહીં હોવાથી અક્રૂર ૫, ત્રાસ પામવાનો સ્વભાવ હોવાથી આ લેક અને પરલોકના કષ્ટથી ભય પામનાર ૬, સાચી ક્રિયા વિધિપૂર્વક કરવાથી અશઠ-શઠતા રહિત ૭, કેઈની પ્રાર્થનાને સત્કાર કરવાથી દાક્ષિણ્યતાવાળે ૮, પાપ કરવામાં શંકિત હોવાથી લજજાળુ ૯ ચિત્તમાં દયા હોવાથી દયાળુ ૧૦, કોમરિદ્દિ એ આખું એકજ પદ જાણવું. પ્રાકૃત હોવાથી, માળિો અહીં વિભક્તિનો લેપ થયો નથી. તેથી કરીને મધ્યસ્થ
