________________
ભાવશ્રાવક પ્રતિબંધના સંબંધને કેમ તજે છે?
(૧૫૯)
મૂલાથ-નિરંતર સમગ્ર વસ્તુઓનું ક્ષણભંગુરપણું વિચારતે ભાવશ્રાવક ધનાદિકને વિષે સંબંધવાળો છતાં પણ પ્રતિબંધના સંબંધન (મૂછને) વજે છે.
ટીકાથ-નિરંતર (ક્ષણે ક્ષણે)સમગ્ર પદાર્થોનું ક્ષણભંગુરપાણું એટલે સતત વિનધરપણું વિચારતો, તે આ પ્રમાણે–“ઈષ્ટ જનને સંગ, સમૃદ્ધિ, વિષયસુખ, સંપત્તિ, આરોગ્ય, શરીર, યુવાવસ્થા અને જીવિત એ સર્વ અનિત્ય છે. મનુષ્યને સર્વ સમૃદ્ધિના સમુદાય ક્ષણવારમાં નષ્ટ ધર્મવાળા થાય છે, અને જેના અંતમાં અવશ્ય વિયેગ રહેલો છે એવા સર્વ સંયે શોકને ઉત્પન્ન કરનારા છે.” આવા પ્રકારની ક્ષણભંગુરતાને વિચારતા ભાવશ્રાવક સંબદ્ધ છતાં પણ એટલે બાહ્યવૃત્તિથી ધનાદિકનું રક્ષણ, ઉપાર્જન વિગેરે વડે યુક્ત છતાં પણ તે ધન સ્વજનાદિકને વિષે પ્રતિબંધરૂપ-મૂછરૂપ સંબંધને– સંયોગને વજે છે-કરતો નથી. અને આ પ્રમાણે તે ભાવના ભાવે છે–“દ્વિપદ, ચતુષ્પદ, ક્ષેત્ર, ઘર, ધન, ધાન્ય વિગેરે સર્વનો ત્યાગ કરીને કર્મરૂપી બીજ સહિત આ પરાધીન જીવ સારા અથવા નરસા પરભવમાં જાય છે.” ઈત્યાદિ.
તથા– संसारविरत्तमणो, भोगुवभोगा न तित्तिहेउ ति ।
नाउं पराणुरोहा,पवत्तई (ए)कामभोगेसु ।। ७५ ॥
મૂલાર્થ–સંસારથી વિરક્ત મનવાળે ભાવશ્રાવક આ ભેગ ઉપગ તૃપ્તિના હેતુ નથી' એમ જાણી પરના આગ્રહથી કામ ભાગમાં પ્રવર્તે છે.
ટીકાઈ–આ સંસાર અનેક દુ:ખનું સ્થાન છે. કહ્યું છે કે-“આ સંસારમાં પ્રથમ મનુષ્યોને સ્ત્રીની કુક્ષિને મળે ગર્ભવાસમાં દુખ રહેલું છે, ત્યાર પછી બાલ્યાવસ્થામાં મળથી વ્યાપ્ત શરીરવાળી સ્ત્રીના સ્તનપાનથી મિશ્રિત દુખ છે, ત્યાર પછી યુવાવસ્થામાં પણ વિયાગથી
