________________
-
~
શિલવાન શ્રાવક કોને કહેવો?
(૯૫) પમાડે તેવી બાળક્રીડાને ત્યાગ કરે સેવે નહીં. કહ્યું છે કે –
શેત્રુંજ, સેગઠા બાજી, પાનાં, કુકડા વિગેરેનાં યુદ્ધો, પ્રશ્નોત્તર, યમક અને પ્રહેલિકા વિગેરે વડે કીડા કરવી નહીં. આ પાંચમું શીળ કહ્યું છે. તથા મધુર નીતિએ કરીને એટલે સામ વચન કહેવા પૂર્વક કાને સાધે. તે આ પ્રમાણે –“હે સામ્ય ! હે સુંદર! તું આ પ્રમાણે કર. આવી રીતે કરવું જોઈએ. આમ કરવાથીજ તો સારું થાય છે.” આવા પ્રકારની શિખામણ આપીને પરિવાર અને ચાકર વિગેરે લકને મધુર વાણી વડે કાર્યમાં પ્રવર્તાવે છે. કહ્યું છે કે–“પ્રિય વચન બોલવાથી સર્વ પ્રાણીઓ ખુશ થાય છે. તેથી તેવું જ વચન બેલવું યોગ્ય છે. કેમકે વચન બોલવામાં શા માટે દરિદ્રતા (કૃપણુતા) રાખવી? વળી–જે પોતાનો પરિવાર વર્ગ અશિક્ષિત એટલે કેળવણી વિનાને હેાય તો તેના સ્વામીને ઘણે ખેદ કરવું પડે છે. માટે હમેશાં પોતે સ્વામીએ કમળ વચનથી તેને શિખામણ આપવી જોઈ. ચે.” તથા–મધુરતા (મીઠાશ) પિતાને જ આધીન છે, અને વાક્યોમાં મધુર અક્ષરોજ જોઈયે છીયે, તો શા માટે સત્ત્વવાળા પુરૂષે કઠોર વચનો બોલતા હશે? બીજાઓ પણ કહે છે કે–“ક્ષમાવાન પુરૂષ જે કાર્ય કરે છે તે ક્રોધ પામેલે પુરૂષ કરી શકતો નથી. કારણ કે કાર્યને સાધનારી બુદ્ધિ જ છે, અને તે બુદ્ધિ ક્રોધ કરવાથી નષ્ટ થાય છે. ” કાઈના મતમાં દુરારાધ્યતા નામનું આ છઠ્ઠ શીળ કહેલું છે. ૬. ભાવશ્રાવકને આ છ શીળ સીવાય બીજું કઈ શીળ નથી એવું કહેવાપૂર્વક શીળવાળને ઉપસંહાર કરે છે–આ પ્રમાણે ઉપર દેખાડેલા છ પ્રકારન શીળે કરીને જે યુકત હોય તેજ આ શ્રાવકના અધિકારમાં શીળવાન જાણ. ૩૭-૩૮
