________________
(૬૪)
ધર્મરત્ન પ્રકરણ,
વત્સલતાવાળા આ ગુરુએ ખેંચી કાઢયે છે.” એવા પ્રકારની તત્વબુદ્ધિવડે–પરમાર્થ સારવાળી મતિ વડે બહુ માને છે–રવતા સહિત જુએ છે. તે આ પ્રમાણે આગમના વાકયની ભાવના કરે છે.–“ હે આયુષ્યમાન શ્રમણ ! આ જગતમાં ત્રણ પુરૂષે દુપ્રતિકાર છે. તે આ પ્રમાણે–માતા પિતા, સ્વામી અને ધર્માચાર્ય.” વગેરે. તd: કૃતજ્ઞતાપણુથી ઉત્પન્ન થયેલા ગુરૂના બહુમાનથી ક્ષાંતિ વગેરે અથવા જ્ઞાન વિગેરે ગુણોની વૃદ્ધિ થાય છે. અહીં “મારથાય છે” એ ક્રિયાપદ અધ્યાહાર છે. તે ગુરૂના ઉપકારની ભાવના ભાવે છે તેથી તેની નિર્ભર્સના (તર્જના) કરી હોય તે પણ તે કેપ કરતું નથી, મનમાં માન લાવતા નથી. વિનયની હાનિ કરતો નથી, તેમજ છેતરવાને વિચાર પણ કરતો નથી. તેથી કરીને જ પ્રસન્ન થયેલા ગુરૂ પાસેથી તે જ્ઞાનાદિક ગુણેને પામે છે, અને અનુક્રમે ગુરૂના સ્થાનને પણ પામે છે. આ કારણથી આ ધર્મના અધિકારીના વિચારમાં કૃતજ્ઞ માણસને ગુણઈ-ધર્મની પ્રાપ્તિમાં યંગ્ય કહ્યો છે. અહીં ભીમનું દષ્ટાંત છે.
ભીમની કથા–
તગરા નામની નગરીમાં રતિસાર નામે રાજા હતે. તે શ્રાવક ધમી હતો. તેને ભીમ નામે પુત્ર હતા. તે સમગ્ર કળાના સમૂહને ભણી રહ્યા પછી વિવિધ પ્રકારની કીડાવડે કીડા કરતા હતા. તેને એકદા રાજાએ કહ્યું કે–“હે પુત્ર! હજુ તું અધીર કળા શીખ્યો છે, માટે કેમ ક્રિીડા કરવાનું ઇચ્છે છે?” તે બોલ્યો-“હે પિતા! શી રીતે હું અધું શીખે છું ?' ત્યારે રાજાએ કહ્યું—“જ્યાં સુધી સર્વ કળાઓમાં મુખ્ય એવી ધર્મકળા જાણું ન હોય ત્યાંસુધી તેર કળામાં પંડિત થયેલા પુરૂષે પણ અપંડિત જ છે.” તે સાંભળી ભીમે
૧ પ્રત્યપકાર ન કરી શકાય તેવા.
