________________
( ૧૬ )
ધર્મરત્ન પ્રકરણ.
તેની માતાએ અને રાજાએ ઘણા સત્કાર કર્યાં તે પણ સ્નેહના વશથી ત્યાંજ સુખે રહ્યો.
"
cr
6
એકદા પ તકે છાત્રાની પાસે‘ અજ્ઞેયછ્યમ્ ' આ વેદના વાકયતું વ્યાખ્યાન કર્યું. તેમાં તે એક્લ્યા કે— અનેે એટલે મકરાવી ( ખકરા મારીને ) ઇથર્ એટલે યજ્ઞની ક્રિયા કરવી. ' તે સાંભળી નારદે કહ્યું કે હે ભાઇ ! એના અર્થ એવા નથી. કારણ કે ધર્મને માટે જે યજ્ઞ ક્રિયા કરાય છે તે બકરા મારીને કરવી યાગ્ય નથી.” ત્યારે પતક ખેલ્યા કે-“ ત્યારે તું કહે. એના અર્થ કેવા કરવા ? ” નારદ એક્ષ્ચા—“ આપણા ગુરૂએ અન્ન શબ્દના અર્થ સાત વર્ષની જૂની ત્રીહિ કહ્યો છે, કેમકે તે વાવવાથી ફરી ઉગતી નથી, માટે તેનું નામ અજ્ઞ ( એટલે ઉત્પન્ન ન થાય તે કહેવાય છે. તે ગુરૂનુ વચન જ આપણને પ્રમાણ છે. ’” તે સાંભળી પર્વતકની બુદ્ધિ મદ હાવાથી તેને તે અર્થ યાદ આવ્યા નહીં, અને છાત્રાની મધ્યે મારી લઘુતા થશે ’ એમ ધારી મેાટા અભિમાનથી તે ખેલ્યા કે–“ અરે ! શું તુ મારાથી પણ વધારે પંડિત છે ? ગુરૂએ તને જ તત્ત્વાર્થ કહ્યો છે ? આપણા એમાં જે આ મામતમાં અસત્યવાદી ઠંરે, તેના દંડમાં જિહ્વાન છેદ કરવા, અને આના નિર્ણય કરવામાં સત્યવાદી વસુરાજા જ આપણને પ્રમાણ છે. ’’ તે સાંભળી નારદે કહ્યું— ભલે, એમ હા.’ આવૃત્તાંત તેની માતાએ જાણ્યા, ત્યારે તેણે પર્વ તકને કહ્યુ કે–‘ હે પુત્ર ! સ્નેહના વશથી આ નારદ અહીં તારી પાસે આવ્યેા છે, તેની સાથે કલહ કરવા ચેાગ્ય નથી. ’” ત્યારે તે એક્લ્યા–“ હે માતા ! હું કલહ કરતા નથી. પરંતુ છાત્રાના સમૂહમાં આ નારદ મારે। અર્થ ખાટા પાડે છે. ’ માએ પૂછ્યું—‹ શી રીતે ? ' ત્યારે પતકે સર્વ વૃત્તાંત કહ્યો. તે સાંભળી માતાએ કહ્યું —“ હે વત્સ ! મારી સમક્ષ તારા પિતાએ પણ એવાજ અર્થ કહ્યો હતા. તેમાં નારદને શા દોષ છે ? ” તે સાંભળી પ તક એલ્યા— હે માતા ! જો એમજ છે, તે મારી જિહ્વા ગઇ. કેમકે રાજા પણ સત્યવાદી છે, તેથી એવાજ અથ કહેશે.”
,,
ܕ
