________________
ચાર પ્રકારના કૃતવૃત કર્મનું વર્ણન. (૮૯). દૂર દેશમાં હોવાના કારણે મળતા ન હોય તે તેના અથીઓએ ત્યાં જ જવું ઉચિત છે. અન્યથા ધર્મનું અથીપણું જ નહીં કહેવાય. અને જે તેના નહીં મળવાના કારણમાં તેવા ગુરૂને અત્યંત અસંભવ કહીશ તો તેવું વચન અત્યંત અનુચિત છે. કેમકે તેથી તો સૂત્રને વિરોધ આવે છે. કહ્યું છે કે–“નિગ્રંથ વિના તીર્થ નથી, અને તીર્થ વિના નિગ્રંથ નથી. માટે જ્યાંસુધી છ કાયનો સંયમ છે, ત્યાં સુધી બન્ને વિદ્યમાન જ છે.” અહીં બને એટલે સામાયિક અને છેદેપસ્થાપનીય (ચારિત્ર) અથવા બકુશ અને કુશીલ (સાધુઓ ) સમજવા.
વળી ગુરૂ વાદીને કહે છે કે—જે કદાચ તમે આગમના વિરોધના ભયથી તેવા સાધુને અત્યંત અભાવ નથી માનતા, પરંતુ તેવા ગુરૂ વિદ્યમાન છતાં કોઈ ઠેકાણે અમને મળતા નથી એમ તમે કહેતા હે તો તે પણ તમારી મહા ધૃષ્ટતા છે. કેમકે પાંચ મહાવ્રતને ધારણ કરનાર, પાંચ સમિતિને પ્રધાન ગણનારા, ત્રણ ગુપ્તિનું પાલન કરવામાં તત્પર, સમયોચિત યતના કરવામાં ઉદ્યમી, નિરંતર સિદ્ધાંત રસનું પાન કરવામાં લાલસાવાળા અને મનમાં કદાગ્રહને ત્યાગ કરનારા સેંકડો મહા મુનિઓ છે. તે તેઓ મધ્યસ્થ બુદ્ધિવાળા ધામિક જનેને કેમ ન મળી શકે? તેથી કરીને આવા ગુરૂ વિદ્યમાન છતાં તેની જે અપ્રાપ્તિ કહેવી તે (નિજ ) દષ્ટિનું મોટું દૂષણ છે. અને જે તે દષ્ટિદેષ હોય તો પછી વ્રત ગ્રહણ કરવાથી જ શું ફળ છે? કાંઈ જ નથી. તથા ગુરૂની પાસે મૂળ ગુણને અંગીકાર કરનાર સાધુની જેમ શ્રાવકને પણ તેવા ગુરૂને વિરહ સ્થાપના ગુરૂ કહેલા છે. તેને માટે કહ્યું છે કે–પૂર્વાચાર્યોએ સિદ્ધાંતમાં ગુરૂના વિરહ સ્થાપના કહેલી છે આકુટ્ટી-નિ:શૂકતા (હિંસા) અને દર્પ (સ્વેચ્છાચાર) રહિત અપ્રમાદજ કલ્પમાં (વખાણેલ છે)” ગુરૂનો સંગ ન હોય અથવા ગુરૂ પિોતેજ વિદ્યમાન ન હોય તો એકાંતપણે તેના વિરહને સંભવ નથી. તેથી વ્યવહાર નયને આશ્રય કરીને કહ્યું કે કાળને ઉચિત ક્રિયા કરનાર, ગીતાર્થ, નિસ્પૃહ મતિવાળા અને સર્વ પ્રાણુઓને વત્સલ
