________________
(૨૧૬)
ધર્મરત્ન પ્રકરણું. આઠ વિકપ જિનકલ્પીના ઉપકરણના છે.” તે સાંભળી શિવભૂતિ બોલ્યો કે –“પરલોક સાધવામાં બદ્ધકચ્છ (તત્પર) થયેલાને આજ ઉત્તમ કલ્પ કરવો ગ્ય છે. તે મોક્ષની આકાંક્ષાવાળા સાધુઓ તે કલ્પ કેમ નથી કરતા? અને જિનેશ્વરે નહીં વિધાન કરેલા વસ્ત્ર પાત્રાદિકના સંગ્રહને કેમ છેડી દેતા નથી? જે લિંગ ગુરૂનું હોય તે જ શિષ્ય પણ ધારણ કરવું યોગ્ય છે. કારણ કે લોકમાં પણ દરેક લિંગીઓ પોતપોતાના દેવને તુલ્યજ લિંગ ધારણ કરે છે. તે સાંભળી ગુરૂએ તેને જવાબ આભ્ય કે- “ તીર્થકરે આચરેલી કિયા આપણી જેવા શી રીતે કરી શકે ? શું હાથીની અંબાડીને ગધેડા વહન કરી શકે? પહેલા સંઘયણને વિષે વર્તતા મહાસત્ત્વવાળાઓ જ તે ક્રિયા કરી શકે છે. આપણે તો કેવળ તેની પ્રશંસા જ કરવાની છે. તીર્થકરનું અનુકરણ કરવા સામાન્ય મનુષ્ય શક્તિમાન નથી. શું ખાડામાં ફરનાર ભુંડ સિંહની તુલ્યતા પામી શકે ? જે કદાચ મિથ્યાષ્ટિ મૂઢપુરૂષ પ્રભુની ઉદ્ઘટ્ટના કરે તો તેથી શું ત્રિલોકના પ્રભુને જાણનારા પુરૂષે તેવું કરે ? પ્રભુની આજ્ઞામાં વર્તવું એજ મુખ્ય આરાધન છે કેઈ પણ રાજાનું ચિહ્ન પાસે રાખીને રાજાને સેવતું નથી. મહરહિત મહાવીરસ્વામીએ પાંચ પ્રકારનો ક૫ કહેલે છે, તેને પોતપોતાની શક્તિ પ્રમાણે કરવાથી તેની આજ્ઞા આરાધી કહેવાય છે. તેમાં પહેલે સ્થવિરકલ્પ, બીજે પરિહારવિશુદ્ધિકલ્પ, ત્રીજે જિનકલ્પ, ચોથો પ્રતિમાકલ્પ અને પાંચમે યથાલંદકલ્પ કહેલો છે. તે પાંચે કલ્પના મુનિએ પ્રધાન જ છે, તેઓ એક બીજાની નિંદા કરતા નથી, અને એક બીજાને ઉત્કર્ષ જોઈ તેઓ વિસૂચિકાને (શ્વેષને) કરતા નથી. તે વિષે કહ્યું છે કે“કઈ બે વસ્ત્ર રાખે, કેઈ ત્રણ રાખે, કેઈ એક રાખે અને કઈ વસ્ત્ર વિનાજ નિર્વાહ કરે. તેમાં કઈ કઈને દૂષિત કહે નહીં. કારણકે તે સર્વે જિનેશ્વરની આજ્ઞામાંજ વર્તે છે. આ પાંચે ક૫માં જે સ્થવિરકલ્પ છે તે નિત્ય છે. કારણ કે તે સ્થવિરક૯૫માં નિષ્પન્ન થઈને પછી બીજા કાને ગ્ય થઈ શકાય છે, તથા તીર્થ પણ સ્થવિરક૯૫થીજ પ્રવર્તે છે. દુર્બળ સંઘયણવાળા વર્તમાનકાળના
