________________
(૨૦) :
ધર્મરત્ન પ્રકરણ.
છવ, તીર્થકર અને ગુરૂની અનુજ્ઞા વિના કોઈ પણ ગ્રહણ ન કરે, તથા ખાય પણ નહીં. ચોથા વ્રતમાં બ્રહ્મચર્યના દશ સ્થાનકોને સમ્યક પ્રકારે આરાધે. પાંચમા વ્રતમાં સૂક્ષ્મ તે વાળ વિગેરે ઉપર મમતા ન કરે અને બાદર તે અનેષણયાદિક આહાર વિગેરેને ગ્રહણ ન કરે. કેમકે “અનેષણય ગ્રહણ કરવામાં પરિગ્રહ લાગે છે.” એવું આપ્તવચન છે, મૂછએ કરીને અધિક ઉપકરણ પણ ધારણ ન કરે. રાત્રિ
જનની વિરતિને વિષે સૂમ તે અપચાના ઓડકાર આવવા ન દે, અને બાદર તે દિવસે ગ્રહણ કરેલું પણ દિવસે નહિં ખાધેલું' ઇત્યાદિક ચાર પ્રકારનું રાત્રિભેજન ન કરે. આ પ્રમાણે સર્વત્રતાને વિષે અતિચારનો ત્યાગ કરે. તથા પ્રવીચાર રૂપ સમિતિને વિષે અને પ્રવીચાર તથા અપ્રવિચાર રૂપ ગુપ્તિને વિષે ઉપયુકત એટલે ઉપગવાળે હોય. કહ્યું છે કે-“જે સમિતિવાળો હોય તે અવશ્ય ગુપ્તિવાળો હોય છે, અને જે ગુપ્તિવાળે હેય તેને સમિતિ હેય અથવા ન પણ હેર્યા એમ ભજના (વિક૫) છે, કારણ કે કુશળવચનને બાલતા સાધુ ગુપ્તિ અને સમિતિ બનેવાળ હોય છે. આને વિષે ઉપયોગ કેવી રીતે રાખવો તે પ્રવચનમાતૃ નામના અધ્યયનમાં કહેલા વિધિથી જાણવું. આ સમિતિ અને ગુપ્ત સર્વ સાધુઓને સર્વસ્વ રૂપ છે. તે વિષે કહ્યું છે કે–પરમ કલ્યાણને ઇચ્છતા સાધુઓએ પ્રવચનની માતાના જેવી આ આઠ માતાઓ નિરંતર નિશ્ચયથી મૂકવા લાયક નથી.” ઘણું શું કહેવું? સુસ્થિર ચિત્તવાળા થઈને પાપના હેતુરૂપ પ્રમાદાચરણને ત્યાગ કરે. ૧૧૩.
તથા– कालम्मि अणूणहियं, किरियंतरविरहिओ जहासुत्तं । आयरइ सबकिरियं, अपमाई जो इह चरित्ती ॥ ११४ ॥ ૧ પ્રવૃત્તિરૂપ
