________________
માર્ગાનુસારીની ક્રિયાનું સ્વરૂપ.
( ૧૬૫ ) માર્ગ શબ્દ થયા છે. તે માર્ગ દ્રવ્ય અને ભાવના ભેદથી એ પ્રકારના છે. તેમાં ગામ વિગેરે તરફ જવાના જે માર્ગ તે દ્રવ્યમાર્ગ અને મુક્તિપુરી તરફ જવાના જે માર્ગ તે ભાવમાર્ગ કહેવાય છે. એટલે કે સમ્યજ્ઞાન દન અને ચારિત્ર રૂપ અથવા ક્ષાયેાપમિક ભાવરૂપ ભાવમા કહેવાય છે, અને તેજ ભાવમાર્ગના અહીં અધિકાર છે. વળી તે મા કારણને વિષે કાર્યના ઉપચાર કરવાથી આગમનીતિ-સિદ્ધાંતમાં કહેલા આચાર અથવા સ ંવેગી ઘણા જનાના આચાર એમ એ પ્રકારને કહેલા છે. તેમાં આગમ એટલે વીતરાગનુ વચન કહ્યું છે કેઆગમ એટલે . આપ્ત પુરૂષનું વચન, જેના દોષના (દ્વેષના ) ક્ષય થયેા હાય તેને આપ્ત કહેલા છે. વીતરાગ અસત્ય વચન. મેલે જ નહીં. કેમકે તેમને અસત્ય ખેલવાનુ કાંઇ પણ (રાગદ્વેષાદ્રિક) કારણુ નથી.” તે આગમની નીતિ એટલે ઉત્સર્ગ અને અપવાદ રૂપ શુદ્ધ સંયમના ઉપાય તે માર્ગ કહેવાય છે. કહ્યું છે કે—“ આ પૃથ્વી ઉપર અંતરાત્માનું વચનજ પ્રતિક અને નિવક છે અને ધર્મ પણ તે વચનમાંજ રહેલા છે, અને તેવુ ઉત્કૃષ્ટ વચન આ જગતમાં મુનીંદ્ર ( જિને૬) તુ જ છે. આ વચન હૃદયમાં રહ્યુ હાય તા તત્ત્વથી મુનીંદ્ર જ હૃદયમાં રહેલા છે એમ જાણવુ. અને તે મુનીંદ્ર હૃદયમાં રહેવાથી અવશ્ય સર્જ અર્થની સિદ્ધિ થાય છે.” તથા સવિગ્ના એટલે મેાક્ષના અભિલાષી એવા જના એટલે ખીજાઆને સ વેગના અભાવ હાવાથી ગીતાર્થા, તેઓએ જે ક્રિયારૂપ અનુષ્ઠાન કર્યુ” હેાય તે પણ માર્ગ કહેવાય છે. અહીં જે સવિગ્ન શબ્દ ગ્રહણ કર્યા છે તે અસવિન્ને ઘણા હાય તા પણ તેમનું અપ્રમાણપણ દેખાડે છે, અને મહુ જન શબ્દનું ગ્રહણ કર્યું છે તે એક સવિગ્ન પણ કદાચ અનાભાગ અને અજ્ઞાનતાદિકના કારણથી અશુભ આચરણ કરે તેથી તે પણ પ્રમાણ ભૂત નથી, એમ જણાવે છે. આ હેતુથી સવિગ્ન એવા
૧ આગમનીતિ કારણુ અને મેાક્ષમાર્ગ કાર્ય છે. કારણને કાર્ય રૂપે "માનવાથી આગમનીતિ મેાક્ષ માર્ગ કહેવાય છે.
