________________
(૧૫૦ )
ધર્મરત્ન પ્રકરણું
લઈ પરીક્ષા કરી તે તે જયદેવે તેને ઓળખ્યો કે આ ચિંતામણિ જ છે, તેથી હર્ષ પામીને તેણે તે માગે. પશુપાળેતે આપે નહીં અને કહ્યું કે-આનું તારે શું કામ છે ? ” જયદેવે કહ્યું-“હું ઘેર જઈશ ત્યારે બાળકને રમવા આપીશ.” પશુપાળે કહ્યું-“અહીં આવા ઘણું પથ્થરે છે તે તુંજ કેમ શોધીને લેતે નથી?” તે બે -“મારે ઉતાવળથી મારે ગામ જવાનું છે, અને તું તે અહીંનો જ રહીશ છે. તેથી બીજા ઘણા પથ્થર તને મળશે, માટે આ પથ્થર મને આપ.'' તે સાંભળી પરેપકારનો સ્વભાવ નહીં હોવાથી તેણે કોઈ પણ પ્રકારે તે પથ્થર આપે નહીં, ત્યારે “ભલે આ પશુપાળને પણ ઉપકાર થાય, પણ આ મણિ નિષ્ફળ ન થાઓ.” એમ વિચારી તે વણિકે તેને સદ્ભાવ કહ્યો કે-“હે ભદ્ર! આનું નામ ચિંતામણિ કહેવાય છે. જે તું આ મને ન આપે તો તું જ તેનું આરાધન કર. આનાથી તું વાંછિત સુખને પામીશ.” પશુપાળ બે-“જો આ સાચે ચિંતામણિ હોય તો મેં બોરને ચિંતવ્યા. તે મને જલદી આપે.” જયદેવે કહ્યું-“એ પ્રમાણે ચિંતવવું ન જોઈએ. પરંતુ ત્રણ ઉપવાસ કરી છેલ્લી (ત્રીજી) રાત્રિના આરંભમાં સારી રીતે સાફ કરીને લીધેલી પૃથ્વી પર ચંદન વડે લીપેલે અને કપૂરના ચૂર્ણથી પૂજેલો એક શ્રેષ્ઠ પાટલે મૂકી તેના પર અહત (કેરું ) વસ્ત્ર પાથરી તેના પર આ માણુને નવરાવી ચંદનને વિલેપ કરી મૂકો, પછી તેને સુગંધિ પુષ્પવડે ઢાંકી દે. ત્યારપછી તેને પ્રણામ કરી લાખ અથવા કટિ દ્રવ્યનું ચિંતવન કરી સુઈ જવું. પછી પ્રભાતકાળે ચિંતવેલું સર્વ તેની પાસે ઢગલારૂપ કરેલું પ્રાપ્ત થશે.” આ પ્રમાણે સાંભળી સંતુષ્ટ થયેલા તે ભરવાડે પોતાના ગામ તરફ બકરીઓ વાળી-ચલાવી. માર્ગમાં તે મણિને કહેવા લાગે કે-“આ બકરાંઓ વેચી કપૂર વિગેરે વસ્તુઓ લઈ તે વડે તારી પૂજા કરીશ, અને પથિકે કહેલા સર્વ વિધિ હું કરીશ, પરંતુ તું મારા ચિંતિતને વ્યર્થ કરીશ નહીં, કે જેથી તારૂં ચિંતામણિ નામ સત્ય (સફળ) થાય.” આ પ્રમાણે મણિની સાથે વાત કરતા તે ભરવાડ
