________________
(૧૭૪)
ધર્મરત્ન પ્રકરણ. રીતે થઈ શકે ? તેથી તેમ કરનારા સાધુઓ અસંયતિના માર્ગમાં પડે છે, ” આવી દેષવાળી વસતિને પણ કેટલાક સાધુએ ગ્રહણ કરે છે. તથા તુલી ( તળાઈ) અને મસૂરક (ગાલમૂસરીયા ) વિગેરેનો પણ કેટલાક ઉપભેગ કરે છેતેમાં તૂલી અને મસૂરકને અથ પ્રસિદ્ધ છે. આદિ શબ્દથી કાંસા અને તાંબાનાં પાત્ર વિગેરે જાણવાં. આ સર્વે યતિઓને ગ્રહણ કરવા યોગ્ય નથી. કહ્યું છે કે –“જે અજીવ પદાર્થ પણ ગ્રહણ કરવાથી અસંયમ થાય તે પદાર્થો ગ્રહણ કરવા લાયક નથી. જેમકે પુસ્તકપચક, દુષ્ય (વસ્ત્ર) પંચક, તૃણપંચક અને ચર્મપંચક એ અગ્રાહ્ય છે. તેમાં ગંડી, કચ્છપી, મુષ્ટિ, સંપુટફલક અને છેદપાટી એ પાંચ પ્રકારનાં પુસ્તક જિનેશ્વરેએ કહ્યાં છે. તેમાં લંબાઈ, પહોળાઈ અને જાડાઈમાં જે તુલ્ય હોય તે ગડી પુસ્તક કહેવાય છે. ૧. છેડે પાતળું અને મધ્યમાં પહેલું હોય તે ક૭પી પુસ્તક જાણવું. ૨. જે ચાર આંગળ લાંબુ અને ગોળાકારે હોય અથવા ચાર આંગળ લાંબું અને ચતુરસસમરસ હોય તે મુષ્ટિપુસ્તક કહેવાય છે. ૩. જે બે આદિક ફલક જેડવાથી થાય તે સંપુટ ફલક (ચોપડાને આકારે ) કહેવાય છે. ૪. તથા જેનાં પાનાં ટુંકાં હોય અને ઉંચાઈમાં વધારે હોય તે છેદપાટી પુસ્તક કહેવાય છે, એમ પંડિતો કહે છે. અથવા બીજી રીતે કહીયે તે જે પુસ્તક લાંબું અને હસ્વ હોય પણ તે જે જાડાઈમાં વધારે હોય અને પહોળામાં ઓછું હોય તો તેને સિદ્ધાંત જાણનારાઓ છેદપાટી પુસ્તક કહે છે. ૫. હવે દૂષ્ય પંચક સંક્ષેપથી બે પ્રકારનું હોય છે એમ જાણવું. તેમાં એક અપ્રતિલેખ્ય અને બીજું
પ્રતિલેખ્ય એ બે ભેદ જાણવા. તેમાં અપ્રતિલેખ્ય પાંચ દુષ્ય આ પ્રમાણે છે–તળાઈ ૧, ઓશીકું ૨, ગડાપધાન એટલે ગાલમસૂરીયું ૩, આલિગિણિ એટલે ગોઠણીયું ૪ તથા મસૂર એટલે ચાકળો પ. દુષ્પતિલેખ્ય પાંચ દુષ્ય આ પ્રમાણે છે.–૫હવિ, ૧, કવિ ૨, પ્રાવાર, ૩, નવતક ૪ અને દઢગલી પ. તેમાં પલ્લવિ એટલે હાથીની ૧ જેની પડિલેહણ ન થઈ શકે છે. ૨ જેની પડિલેહણ મુશ્કેલીથી થઈ શકે તે.
