________________
(૧૦૬)
ધર્મરત્ન પ્રકરણ. તથા સન્મુખ ઉભા થવું તે અભ્યત્થાન કહેવાય છે. તે છે આદિ જેને તે અદ્ભુત્થાનાદિ કહેવાય છે. આદિ શબ્દ લખે છે તેથી અભ્યત્યાનમાં રહેલા અનેક ભેદે ગ્રહણ કરવાના છે, તે ભેદ, વિનયસમાધિ નામના અધ્યયનથી જાણી લેવા. આવી પ્રકારને વિનય આચાર્યાદિક ગુણીજનેને અવશ્ય કરે છે. કારણ કે ગુણ સમૂહનું કારણ વિનયજ છે. કહ્યું છે કે—“વિનયનું ફળ સુશ્રુષા (સેવા) છે, ગુરૂની સુશ્રષાનું ફળ શ્રુતજ્ઞાન છે, જ્ઞાનનું ફળ વિરતિ છે. વિરતિનું ફળ આશ્રાને નિરોધ (સંવર) છે,સંવરનું ફળ તપસ્યા છે, તપસ્યાનું નિરારૂપફળ દેખ્યું છે, તેનિજેરાથી ક્રિયાની નિવૃત્તિ થાય છે,કિયાની નિવૃત્તિ થવાથી અગીપણું થાય છે, વેગેના નિધથી ભવની પરંપરાને ક્ષય થાય છે, અને ભવની પરંપરાને ક્ષય થવાથી મોક્ષ થાય છે. તેથી કરીને સર્વ કલ્યાણેનું ભાજન (આધાર) વિનયજ છે.” આ ત્રીજા ગુણનું ફળ કહ્યું. તથા કદાગ્રહ રહિત એ શ્રાવક ગીતાર્થનું કહેલું (વચન)–અધિક શ્રુતજ્ઞાનીને ઉપદેશ અન્યથા પ્રકારે એટલે અસત્યપણે માનને નથી. કેમકે અધિક મેહના અભાવને લીધે તે કદાગ્રહી હોતું નથી. કહ્યું છે કે –“મેહનું અધિપણું ન હોય તે કઈ પણ વિષયમાં કદાગ્રહ થતું નથી, અને તે મેહને ઓછા કરવાનું સાધન ગુરૂજનને આધીન રહેવું તેજ છે.” આ ચોથા ગુણને સંબંધ કહ્યો. આ રીતે બીજી ગાથાનો અર્થ પૂર્ણ થયો. ૪૫. તથા શ્રવણ એટલે સાંભળવું અને કરણ એટલે ક્રિયાનું અનુષ્ઠાન, એ બન્નેને વિષે શ્રદ્ધા સહિત જે ઈછા-તાત્ર અભિલાષ તે રૂચિ કહેવાય છે. એ પાંચમે ગુણ કહ્યો. આ રૂચિનું જ મુખ્યપણું જણાવવા માટે કહે છે આ બે પ્રકારની રૂચિ વિના સમકિત રત્નની શુદ્ધિ કયાંથી હોય? અર્થાત્ ન જ હોય. કારણ કે શુશ્રષા અને ધર્મ ઉપરને રાગ એ સમકિતનું સ્વરૂપ છે. કેમકે શુશ્રષા, અને ધર્મરાગ સમકિતની સાથે થનારા લિંગપણે પ્રસિદ્ધ છે કહ્યું છે કે –“સુશ્રષા ધર્મરાગ તથા ગુરૂ અને દેવની યથાશકિતએ વૈયાવચ કરવાનો નિયમ એ સમક્તિવાળાનાં લિંગ ( ચિન્હો ) છે. ” આ પંચમ ગુણની ભાવના થઈ. કેટલાક આચાર પાંચ ગુણે આ પ્રમાણે કહે
