________________
તેરમા ગુણ સત્કથનું વર્ણન.
(૫૧)
કથા આ પ્રમાણે છે--“અમુક સ્ત્રી સારા ભાગ્યવાળી, મનહર કાંતિવાળી, સુંદર નેગવાળી અને સારા ભેગવાળી છે, અથવા તેને નિતંબબિંબ મનહર છે, તથા સુંદર ભૃકુટીવાળી તેણની વક દષ્ટિ મનહર લાગે છે. તેમજ અમુક સ્ત્રીની ગતિ–ચાલ ઉંટના જેવી છે, તેનું શરીર મલિન છે, તેને સ્વર કાગડા જે છે, અને તે દુર્ભાગ્યવાળી છે તેને ધિકાર છે. આવી રીતે સ્ત્રી જનની સ્તુતિ અથવા નિંદા ધર્માથીએ દૂરથી જ વર્જવી જોઈએ. ૧. બીજી ભક્તકથા આ રીતે છે-“અહે! ઘી અને સાકરયુક્ત ખીર બહુ મધુર લાગે છે, જે દહીંને ઉત્તમ સ્વાદ હાય એટલે ઉત્તમ સ્વાદવાળું દહીં હોય તે બીજાની શી જરૂર છે ? જરૂર ગરમ મસાલાવાળું ઉત્તમ શાક હોય તે મુખને સુખ કરનારી બીજી શી વસ્તુ છે? પકવાન્ન વિનાની બીજી વસ્તુ મનને આનંદ પમાડતી નથી, સ્વાદમાં તો એક તાંબૂલ જ બસ છે. આવી ભજન સંબંધી વાત ડાહ્યા મનુષ્ય સર્વદા તજવી જોઈએ. ૨. ત્રીજી દેશ કથા આ પ્રમાણે-- “ઉત્તમ ધાન્ય અને સુવર્ણથી ભરેલે માળવા દેશ બહુ રમણીય છે, કાંચી દેશનું તે વર્ણન જ શું કરવું? ગુજરાત દેશની ભૂમિ વિષમ છે, લાટ દેશમાં સુભટો ભિલની જેવા ઘણા ઉદ્ધત છે. સુખના નિધાનરૂપ કાશ્મીર દેશમાં રહેવું ઘણું સારૂં છે, અને કુંતલ દેશ તે સ્વર્ગ સમાન છે. આવા પ્રકારની દેશકથા શુભ બુદ્ધિવાળાએ દુર્જનના સંગની જેમ તજવા યોગ્ય છે. '' ૩. ચોથી રાજકથા આ પ્રમાણે-- “આ રાજા શત્રુના સમૂહનો નાશ કરવામાં સમર્થ છે, તે પિતાની પ્રજાનું ક્ષેમકુશળ કરવામાં તત્પર છે, તથા ચૌરાદિકને નાશ કરનાર છે. તે બન્ને રાજાઓનું ભયંકર યુદ્ધ થયું, એ દુષ્ટ મરી જાઓ, અને આ શ્રેષ્ઠ રાજા સારા આયુષ્ય કરીને પણ ચિરકાળ રાજ્ય કરો. આવી રીતની રાજકથા કે જે અત્યંત કમબંધનનું કારણ છે, તે પંડિત જનોએ તજવા ગ્ય છે. ૪. પાંચમી મૃદુ કારૂણિકી--જે કથા શ્રોતાના મનમાં કમળતા ઉત્પન્ન કરે તે મૃદુ
૧ કેડની નીચેનો ભાગ.
