________________
(૩૪ }
ધર્મરત્ન પ્રકરણ અનુવર્તનીય એટલે ઈષ્ટ ચેષ્ટાવાળો (બીજાને અનુકરણ કરવા લાયક) થાય છે. આ પુરૂષ દાક્ષિણ્યના ગુણે કરીને સુર્લક કુમારની જેમ ઇચ્છા વિના પણ ધર્મનું સેવન કરે છે.
ક્ષુલ્લક કુમારની કથા.
સાકેત નગરમાં પુંડરીક નામે રાજા હતા. તેને ભાઈ કંડરીક યુવરાજ હતા. તે યુવરાજને રૂપ વડે દેવાંગનાને પણ તિરસ્કાર કરનાર યશભદ્રા નામની ભાર્યા હતી. તે કઈ એક દિવસે શ્રેષ્ઠ શણગાર પહેરીને બેઠી હતી, તેને રાજાએ જોઈ, અને તેનું હદય કામદેવના બાણની વેદનાથી વિહ્વળ થયું, તેથી તેણે બે ત્રણ વાર તેણીની પ્રાર્થના કરી, પરંતુ તે ઈચ્છતી નહોતી, અને તેણીએ કહ્યું કે- “કેમ તમે તમારા ભાઈથી પણ લજજા પામતા નથી ? ” તે સાંભળી “મારે ભાઇ જીવતે હશે ત્યાં સુધી આ મને ચહાશે નહીં એમ ધારી તેણે કોઈ વખત છિદ્ર જોઈ કંડરીકને મારી નાંખ્યું. ત્યારપછી યશોભદ્રાએ તેને પરમાર્થ જાણી વિચાર્યું કે-“આ રાજાએ પોતાના ભાઈને પણ મારી નાંખ્યો, તે પછી તેને અકાય કાંઈ પણ નથી.” એમ ધારી શીળવ્રતનો ભંગ થવાના ભયથી તે ત્યાંથી નાઠી. અનુક્રમે શ્રાવતિ નગરીએ પહોંચી. ત્યાં નગરીની બહાર થંડિલની ભૂમિએ નીકળેલી સાધ્વીઓને તેણે જોઈ. તે તેમની પાછળ પાછળ ચાલી તેમના ઉપાશ્રયે ગઈ. ત્યાં કૌતિમતી નામની મહત્તરિકા (ગુરૂણી) ને પગે પડી. તેણુએ તેણુને ધર્મલાભ આપી શાંત કરી. તેણીએ પણ રોતાં રોતાં પોતાનું વૃત્તાંત કહી પ્રવ્રજ્યા માગી. ગુરૂણીએ તેણીને ચેપગ્ય જાણું વિધિપૂર્વક દીક્ષા આપી. તે પણ યત્નથી પાળવા લાગી; પરંતુ તેણને ગુપ્ત ગર્ભ હતો, તેથી “મને પ્રવજ્યા નહીં આપે એમ ધારી તેણીએ પ્રથમ દીક્ષા લેતી વખતે મહત્તરિકાને તે વાત કરી નહોતી. પછી તે ગર્ભ અનુક્રમે વૃદ્ધિ પામ્યું. તે જોઈ ગુરૂણીએ પૂછયું ત્યારે તેણુએ
