________________
દત્ત નામના વેપારીની કથા.
( ૧૫૫ )
6
રત્ના પ્રગટ થશે, તેમ કરવાથી અખૂટ સમૃદ્ધિવિસ્તાર પામશે. આ વૃત્તાંત સર્વથા પ્રકારે ગુપ્ત રાખવાના છે, અને તેથીજ પરિણામે સર્વ સારૂ થાય છે (થશે).” આ પ્રમાણે તેમાં લખેલું વાંચી દત્ત વિચાયુ કે—“ આ લખાણ ઘણું ઉત્તમ છે, પરંતુ મેં પહેલું આ પત્ર જોયું નહીં, અને હમણા તો હું અત્યંત નિર્ધન છું તેથી તે દ્વીપમાં જઇ શકાય તેમ નથી, તેમજ રિદ્રી લેાકેાને કેઇપણ ઉધારે ધન આપતું નથી, વળી આ લેખમાં આ વૃત્તાંત ગુપ્ત રાખવાનું લખેલુ છે. તેમ છતાં કદાચ કાઇને સત્યવાત કહીયે તાપણ તેને પ્રતીતિ ( વિશ્વાસ ) આવે તેવુ ં નથી માટે આ ખાખતમાં હવે શું કરવું યેાગ્ય છે ? અથવા તે પ્રથમ હું ઘેલા માણસની જેવી ચેષ્ટા કરૂં. તેમ કરવાથી કદાચ કાઇ મને અનુક પાએ કરીને કાંઇક આપશે. ” આ પ્રમાણે વિચાર કરી તે દત્ત શ્રેષ્ઠી · બુદ્ધિ છે પણ વૈભવ નથી ’ એમ ખેલતા ત્રિક, ચતુષ્ક, ચત્વર વિગેરેમાં ભ્રમણ કરવા લાગ્યા. જે કેાઇ તેને કાંઇ પણ પૂછે તેને તે તેજ પ્રમાણે પ્રત્યુત્તર આપવા લાગ્યા. તેથી · આ દત્ત ઘેલેા થયા છે ' એમ આખા નગરમાં પ્રસિદ્ધ થયુ, અને ધનના નાશને લીધે બિચારા દત્ત ઉન્મત્ત ( ગાંડા ) થયા છે’ એમ રાજાએ પણ સાંભળ્યુ. ત્યારે તેણે વિચાર કર્યાં કે-“ આ મહાનુભાવને હું ધન આપી સ્વસ્થ કર્' ’ એમ વિચારી રાજાએ તેને મેલાવી પૂછ્યું કે- હું દત્ત ! તુ આ પ્રમાણે કેમ ખખડે છે ! ’’ તે ખેલ્યા કે— બુદ્ધિ છે, પણ વૈભવ નથી. ’ ત્યારે રાજાએ કહ્યું કે—“ તું એવું વચન ન ખેલ. તારે જેટલું ધન જોઇતુ હાય તેટલુ' ગ્રહણ કર, એમ કહી રાજાએ તેને ધનના કાશ ખતાવ્યા. ત્યારે તુષ્ટમાન થઇને દત્તે તેમાંથી માત્ર એક લાખ જ ધન ગ્રહણ કર્યું અને કહ્યું કે મારે આટલું જ ધન જોઇએ છીચે, પછી તે ખખડતા વિરામ પામ્યા,તે જોઇ રાજા પણ હ્રષ પામ્યા.
""
ત્યાર પછી દત્ત શ્રેષ્ઠીએ ગાતમદ્વીપ જવાની વિધિને જાણનારા ખલાસીઓ ગ્રહણ કર્યાં, વહાણા તૈયાર કર્યાં, નાકરા રાખ્યા, અને ઉકરડા ખાદાવીને જૂના છાણુના ઢગલા કર્યા. તે જોઇ અહા ! દત્તે
